SağlıkBakanı Dr. Fahrettin Koca, 'Normalleşme döneminde kısıtlamaların giderek azalacağı ancak bireysel tedbirlerin öne çıkacağı ve yaygın aşılama ile güçlendirilmiş bir uygulama hedefliyoruz. 1 Haziran'dan itibaren 50 yaş üzeri vatandaşlarımızın da aşılanmasına başlanacaktır.' dedi. 2 1 Yaş Üstü Hiç Aşılanmamış Çocuklarda Aşılama Şeması A ) 6 yaşından küçük ve yaşamının ilk yılında hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması: İlk karşılaşma ; DBT, OPA, Hib, Hep B, ppd ile TCT İlk karşılaşmadan 2 gün sonra ; KKK, TCT sonucuna göre gerekiyorsa BCG Aşılanmamış ve ciddi risk yaşayanlara her şey serbest, 65 yaş üstü sokağa çıkamaz dedi, – Kendi aracınla şehirler arası yolculuk yapamazsın çünkü riskli, ama toplu taşıma (Otobüs, uçak, tren ve gemi) ile yapabilirsin onlarda bulaş riski yok dedi, Daha daha ne dedi, Bunlaraslında 65 yaş ve üstü hasta grubu. Bu grupta ciddi anlamda tansiyon, şeker, kalp rahatsızlığı gibi yandaş hastalıklar da var. Bir de hatırlatma dozunu olmamak, bu grupta hastaneye yatış oranını olumsuz anlamda etkiliyor.” dedi. “Hiç aşılanmamış grup için baktığımızda salgın, kış dönemi için TEKİRDAĞİl Sağlık Müdürü Ali Cengiz Kalkan, yoğun bakım ünitesinde yatan koronavirüs hastalarının yüzde 73'ünü hiç aşı olmayan kişilerin oluşturduğunu belirterek, "Maalesef vefatlarımızda da istatistiklerimizde yüzde 88 oranında hiç aşılanmamış gruptan ölümler görüyoruz. Dolayısıyla tekrar tekrar imkan varken, ülkemiz Sağlık Bakanlığı bu kadar bu Fast Money. ABELCET 100 MG FLK ** ACT HIB VAC. ACTRAPID HM 3ML PENFILL** AIMAFIX 500IU ALCAINE GUTT. ** ALKERAN 2 MG TAB. ALTUZAN 100 MG/4 ML VIAL ALTUZAN 400 MG/16 ML VIAL AMBISOME FLK. ANBIN 1000 MG FLK ** APIDRA SOLOSTAR 3ML 5FLK ARANESP 100MCG ARANESP 10MCG HAZ. ENJ** ARANESP 150 MCG ARANESP 15MCG ARANESP 20 MCG ARANESP 20 MCG ARANESP 30MCG ARANESP 40MCG ARANESP 50MCG ARANESP 50MCG ARANESP 60MCG ARANESP 60MCG ARANESP 80 MCG ATG FRESENIUS S 5ML FLK AVAXIM VAC. 80U PEDIATRIK AVAXIM VAC. AVONEX 6 MIU 4 FLK.** AVONEX KULLANIMA HAZIR EN BCG CULTURE SSI FLK. BCG IMMUCYST FLK. BERIATE-P BERIATE-P FLK** BERININ P 600IU BERIPLAST-P SET** BETAFACT 500IU BIOCALCIN 20014DSPR** BIOCALCIN 200IU28DSPR** BLEOCIN-S FLK. BLEOLEM 15 IU FLK. BOTOX 100 IU FLK. BRUMETON GOZ GUTT ** BUSULFEX AMP.** CAELYX 20MG/10ML FLK.** MG 50MG** 15MG ** CALCITONINA200IUMDSPR** CEREZYME 400 U 1 FLK.** CERVARIX ML 1 ENJ.** CLOPIXOL GUTT.** COPAXONE 20 MG DECAPEPTYL 0,1 MG AMP.** DECAPEPTYL DEPOT DOXORUBICIN 10 MG 5ML FLK DOXORUBICIN 50 MG 25M FLK DYSPORT 500IU 3ML FLK ** EMOCLAT 1000IUFAK8FLK** EMOCLAT 500IU ENBREL 25MG 4 FLK.** ENDOBULIN 10 GR ** ENDOBULIN 5 GR ** ENGERIX B 1 ML PREFILL** ENGERIX B PED. PREFILL** EPAXAL ENJ.** EPIRUBICIN 10MG FLK.** EPIRUBICIN 50MG/25ML** EPIRUBICIN 50MG/25ML** EPIRUBICINEBEWE100MG/50 EPREX 10000 IU FLK.** EPREX 2000 OTO ENJ.** EPREX 3000 OTO ENJ.** EPREX 4000 OTO ENJ.** ESMERON 50 MG 12 FLKNET ESMERON 50 MG 5 AMPNET FACTANE 1000IU FACTANE 500IU FACTOR VIII 8Y 500IU FL** FANHDI 1000IU FANHDI 500IU FASLODEX HAZ. ENJ 250 ** FASTURTEC MG 3 FLK.** FASTURTEC MG 1 FLK.** FEIBA 500IU FLEBOGAMMA %5 10G FLK FLEBOGAMMA %5 5G FLK FLUARIX VAC.** FLUARIX VAC.** FORSTEO 20/80 KULL FUNGIZONE 50 MG FLK.** FUNGIZONE 50 MG FLK.** GAMUNEX %10 20 200 ML GAMUNEX %10 50 ML GARDASIL IM VAC. GENHEVAC B VAC. GENOTROPIN FLK.** GLUCAGEN HYPOKIT ** CALSYNAR 200UI SPREY ** CANCIDAS 50 MG FLK.** CANCIDAS 70 MG FLK. ** GONAL-F 900IU PREFIL GONAL-F 900IU PREFIL GYNO LOMEXIN GYNOFLOR 12 HAEMATE 500IU HAEMOCOMPLETTAN P FLK** HAEMOCOMPLETTAN P FLK** HAVRIX 0,5ML HAVRIX 1ML HB VAX PRO 10 MCG VAC.** HB VAX PRO 40MCG VAC.** HB VAX PRO 5MCG VAC.** HEMOFIL M 1000IU HEMOFIL M 250IUFAK 8** HEMOFIL M 500IUFAK 8** HEPATECT 10 ML FLK.** HEPATITIS B HEPATITIS B HEPATITIS-B ** HEPATITIS-B ** HEPAVAX GENE 1 ML VAC.** HERCEPTIN 150 MG FLK ** HERCEPTIN 150 MG FLK ** HIBERIX VAC ** 100ML** 50ML** 100ML** 50ML** 100ML** ZEN. %20 100ML** %20 50ML** 50ML ** %20 100M** %20 50ML HUMALOG 100 IU FLK HUMALOG 100 IU PREFIL HUMALOG MIX 100IU FLK HUMALOG MIX 25 KARTUS HUMALOG MIX 50 5 KART** HUMATROP 18IU KARTUS ** HUMATROPE 36IU KARTUS** HUMATROPE 72IU KARTUS** HUMIRA 40 MG/ ENJ.** 70/30 100IU FLK HUMULIN 70/30 3ML PREF GONAL-F 300IU PREFIL GONAL-F 300IU PREFIL GONAL-F 450IU PREFIL HYPERRHO D 300MCG FL ** IGVENA 1 G IV FLK & IGVENA 10 G IV FLK.& IGVENA 2,5 G IV FLK & IGVENA 5 G IV FLK & IMMUNATE 1000 IU IMMUNATE 500 IU IMMUNGLOBULIN IVIC IMMUNGLOBULIN IVIC 5G** IMMUNINE 600 INFANRIX HEXA VAC.** INFANRIX VAC ** INFANRIX-IPV+HIB VAC ** INFLEXAL VAC.** INFLUVAC VAC ** INSULATARD HM 3ML PENF** INTRON A 10 MIU 1 FLK.** INTRON PEN 18 MIU ** INTRON PEN 30 MIU ** INTRON PEN 60 MIU ** KALETRA 180 SOFT CAP MG FLK** MG FLK 5AMP.** KOATE DVI 1000 KOATE DVI 500 KOGENATE FS KOGENATE FS U** KOGENATE FS KYBERNIN P 500 IU FLK** LAKTAZIM 10 ML DAMLA LANTUS 100 IU OPTIPEN ** LANTUS SOLOSTAR 3ML 5FLK LEUCOVORIN CALC. DABUR LEUCOVORIN-TEVA 50MG/5ML LEUCOVORIN-TEVA100MG/10ML LEUCOVORIN-TEVA200MG/20ML LEUCOVORIN-TEVA300MG/30ML LEUKERAN 2 MG TAB. LEUNASE FLK.& LEVEMIR FLEXPEN 100U/ML LEVEMIR PENFIL 5*3 ML 100 LH-RH AMP.** LIPIMIX FLK.** LUCENTIS 10MG/ML FLAKON LYSTHENON AMP MABCAMPATH 30 MG 3 FLK** HUMULIN N 100 IU FLK. HUMULIN N 3ML PREFIL HUMULIN R 100 IU FLK HUMULIN R 3ML PREFIL HYPERHEP B 1 ML** HYPERHEP B 5 ML MINIRIN INTRANAZAL ** MINIRIN NASAL SPRAY** MIXTARD 20 HM 3ML PENF ** MIXTARD 30 HM 3ML PENF ** MIXTARD 30 INNOLET 5X3 ** MIXTARD 50 HM 3ML PENF** MMR II VAC. MONARC-M 1000 IU FLK** MONARC-M 250 IU FLK.** MONARC-M 500 IU FLK.** MUPHORAN FLK. NAVELBINE 10 MG FLK. NAVELBINE 20 MG 1 CAP NAVELBINE 30 MG 1 CAP NAVELBINE 50 MG FLK. NEO BABY GRIPE MIXTURE NEO RECORMON ENJ NEO RECORMON 1000IU FLK** NEO RECORMON 2000IU ENJ** NEO RECORMON 3000IU FLK** NEO RECORMON 5000IU ENJ** NEUPOGEN 30 NEUPOGEN 48 NIMBEX 10 MG AMP.** NIMBEX 20 MG AMP.** NIMBEX 5 MG AMP. 10MG PENF ** 15MG PENF** 5MG PENF.** NORVIR SOFT JEL CAP. NOVOMIX 30 FLEXPEN 5X3** NOVOMIX 30 PENFILL 5X3 ** NOVORAPID 100IU 3ML PNF** NOVORAPID 100IU FLEXPEN** NOVORAPID 100IU FLK.** NOVOSEVEN FLK.** NOVOSEVEN FLK.** NOVUXOL 10 G POM.** NOVUXOL 30 G POM.** OCTAGAM 10 G FLK. OCTAGAM G FLK.** OCTAGAM 5 G FLK. OCTANATE 1000IU OCTANATE 500 IU MABTHERA 100MG 10ML FLK** MABTHERA 500MG 50ML FLK** MACUGEN MG 1 SIRINGA* MIACALCIC 100 MIACALCIC 200UI2X14SP** MINIRIN 10X1ML AMPUL** OVITRELLE PARTOBULIN 250MCG ENJ** PAVULON AMPNET PEDVAX HIB VAC. PEG INT. 80MCG REDIPEN** PEG REDIPEN** PEG REDIPEN** PEG REDIPEN** PEG REDIPEN** PEG MCG REDIPEN PEG INTRON 100MCG 4FLK ** PEG INTRON 120MCG 4FLK ** PEG INTRON 150MCG 4FLK ** PEG INTRON 50MCG 4FLK ** PEG INTRON 80MCG 4FLK** PEGASYS 135MCG PEGASYS 180MCG PENTACT HIB VAC. PENTAGLOBIN 50 ML ** PENTAXIM VAC PNEUMO 23 VAC. POLYVALENT YILAN SERUMU** POSTUITRIN FORT AMP. PREGNYL 1500 PREGNYL 5000 AMP. PREVENAR VAC PRIORIX VAC** PROLEUKIN FLK.** PROPESS OVUL PULMOZYME PUREGON 100IU AMP. PUREGON 150 IU SOL. FLK PUREGON 300IU PREFILL** PUREGON 600 IU PREFILL ** PUREGON 900IU PREFILL** RAPAMUNE ORAL SOL. RAPTIVA VIAL 100MGML ENJ. REBIF 44MCG ENJ* REBIF 22MCG ENJ** RECOMBINATE 500 FLK** REMICADE 100 MG FLK** REPLENINE VF 500IU RIFOCIN 125 MG AMP. RIFOCIN 250 MG AMP. OCTANATE 500 IU OCTANINE 1000IU OCTANINE 1000IU OCTANINE 500IU OCTOSTIM AMP.** OKAVAX VAC. ONCOTICE AMP.** ONE ALPHA 1MCGX05ML AMP** ONE ALPHA 2MCGX1ML AMP.** ROFERON A 9 MIO FLK.** ROTARIX LYF. ORAL FLK ROTATEQ ORAL ROUVAX VAC. SAIZEN 4 IU SALMOCALCIN 100 IU AMP.** SALMOCALCIN 100/28 SPR** SANDOSTATIN AMP.** SANDOSTATIN LAR 10MG FL** SANDOSTATIN LAR 20MG FL** SANDOSTATIN LAR 30MG FL** SIMDAX 2,5 MG/ML FLK.** SIMULECT 20MG FLK** SOMATULINE AUTOGEL 120 MG SOMATULINE AUTOGEL 60 MG SOMATULINE AUTOGEL 90 MG SUPREFACT FLK.** SUPREFACT SPRAY** SURVANTA FLK.** SYNACTHEN 1 MG AMP.** SYNAGIS 50 MG FLK ** TAXOTERE 20 MG FLK.** TAXOTERE 80 MG FLK.** TE ANATOXAL ML FLK** TETANEA 1500IU ENJ. TETAQUIN 25O IMMUN TETAVAX VAC TETRACOQ VAC. TETRACT HIB VAC. TETRAXIM VAC. THYMOGLOBULINE 25MG FLK RISPERDAL FLK* RISPERDAL FLK** RISPERDAL FLK** ROFERON A 18 MIO FLK.** ROFERON A 3 MIO FLK.** ROFERON A 3 MIO FLK.** ROFERON A 4,5 MIO FLK.** ROFERON A 6 MIO FLK.** ROFERON A 6 MIO FLK.** TISSEEL VH 2ML FLK.** TONOCALCIN 100 TONOCALCIN 200 IU SPR** TRACRIUM 25 MG AMP. ** TRACRIUM 50 MG AMP. ** TRACTOCILE ML FLK & TRACTOCILE 5 ML FLK & TRIMOVAX VAC TRIPACEL FLK. TWINRIX ADULT PREFA+B** TWINRIX UROKINASE 250000 IU FLK UROKINASE 500000 IU FLK** VAGI-HEX 12 VAQTA FLK. VARILRIX FLK ** VAXIGRIP VAC PEDIATRIK VAXIGRIP VAC.** VIGAM 5 G FLK ** VINCRISTINE 1 MG** VINCRISTINE 2 MG FLK ** VITALIPID N ADULT 10AMP** VITALIPID N AMP** WINRHO SDF 300 MCG FLK** XALACOM GUTT.% XALATAN GUTT.** XIGRIS 20 MG FLK.** XIGRIS 5 MG FLK ** XOLAIR 150MG ZENAPAX 25MG/5ML FLK. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü DAİMİ GENELGE K-Q TSE-ISO-EN 9000 Sayı B100TSH0110005 Konu Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi 6111 GENELGE 2008 / 14 Bağışıklama hizmetlerinde temel amaç; toplumda, özellikle bebek ve çocuklarda aşı ile korunulabilir hastalıkların ortaya çıkışını engellemek, dolayısıyla bu hastalıklardan kaynaklanan ölümlerin ve sakatlıkların önüne geçmektir. Temel hedefin aşısız çocuk bırakmamak olduğu unutulmamalıdır. Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 181 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ülkemizde yürütülecek bağışıklama hizmetlerini düzenleme yetkisi Bakanlığımıza verilmiştir. Bu düzenlemeler yapılırken dünyadaki çeşitli gelişmeler takip edilmekte ve akademisyenlerden oluşan Bağışıklama Danışma Kurulu’nun tavsiyeleri dikkate alınmaktadır. Genişletilmiş Bağışıklama Programı GBP kapsamında Boğmaca, Difteri, Tetanoz, Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak, Tüberküloz, Poliomyelit ve Hepatit-B ile Hemofilus influenza tip b’ye bağlı hastalıkların ve bu hastalıklardan kaynaklanan bebek ve çocuk ölümlerinin ve sakatlıkların engellenmesi hedeflenmektedir. Ülkemizde yürütülen Genişletilmiş Bağışıklama Programı’nda son dönemde önemli gelişmeler kaydedilmiştir. 2006 yılından itibaren aşı takvimine üç yeni antijen Kızamıkçık, Kabakulak ve Hemofilus influenza tip b eklenmiş ve 2008 yılı başından itibaren de DaBT-İPAHib beşli aşısının kullanımı başlatılmıştır. Bağışıklama hizmetlerinin il düzeyinde yönetilmesi sırasında uyulması gereken kuralları içeren Genişletilmiş Bağışıklama Programına ilişkin Daimi Genelge ekte gönderilmektedir. Bu Daimi Genelge yayınlandığı tarihte yürürlüğe girer. Bu genelge ile tarih ve 18607– 2006/120 sayılı Daimi Genelge yürürlükten kaldırılmıştır. GBP çalışmalarında temel başvuru kaynağı olan bu Daimi Genelge her düzeyde tanıtılmalı, özel sektör dahil tüm sağlık çalışanlarının uygulamadaki değişiklikleri yakından izlemeleri sağlanmalıdır. Ekte gönderilen GBP Daimi Genelgesinin tüm sağlık kuruluşlarına Tıp Fakülteleri, Hastaneler, Özel Sağlık Kuruluşları ve Muayenehaneler dâhil ve birinci basamak sağlık personeline imza karşılığı tebliğini ve il düzeyinde yapılacak uygulamaların genelgeye uygun olarak yürütülmesi hususunda gereğini önemle rica ederim. Prof. Dr. Recep AKDAĞ Bakan EK Daimi Genelge DAĞITIM A Planı DAİMİ GENELGE 1 GENİŞLETİLMİŞ BAĞIŞIKLAMA PROGRAMI Bağışıklama hizmetleri, bebekleri, çocukları ya da erişkinleri enfeksiyona yakalanma riskinin en yüksek olduğu dönemden önce aşılayarak bu hastalıklara yakalanmalarını önlemek amacı ile yürütülen önemli bir temel sağlık hizmetidir. Genişletilmiş Bağışıklama Programı GBP, Boğmaca, Difteri, Tetanoz, Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak, Tüberküloz, Poliomyelit, Hepatit B ve Hemofilus influenza tip b’ye bağlı hastalıkların morbidite ve mortalitesini azaltarak, bu hastalıkları kontrol altına almak ve hatta tamamen ortadan kaldırmak amacı ile hassas yaş gruplarına enfeksiyona yakalanmalarından önce ulaşıp bağışıklanmalarını sağlamak için yapılan aşılama hizmetlerini içerir. Temel amaç; doğan her bebeğin aşı takvimine uygun olarak yukarıda sayılan on hastalığa karşı bağışık kılınmasıdır. Genişletilmiş deyimi ise aşısız veya eksik aşılı bebek ve çocukların tespit edildiği anda aşılanmasının sağlanması ve bu uygulamanın ülke genelinde her yerde eşit olarak yapılması anlamını vurgulamak için kullanılmaktadır. GBP akademisyenlerden oluşan Bağışıklama Danışma Kurulu’nun BDK bilimsel desteği ve önerileri doğrultusunda yürütülmektedir. BDK yılda en az iki kez toplanarak güncel gelişmeleri görüşmekte ve önerilerde bulunmaktadır. GBP HEDEFLERİ • Her bir antijen için etkinliği korunmuş aşı ile ülke genelinde %95 aşılama oranına ulaşmak ve devamlılığını sağlamak, • 12–23 aylık bebeklerin %90’ını tam aşılı hale getirmek, • 5 yaş altı 0–59 aylık aşısız ya da eksik aşılı çocukları tespit edip aşılamak, • Okul çağı çocuklarının rapel aşılarını tamamlamak, • Tespit edilen tüm gebelere uygun tetanoz difteri aşısı dozunu uygulamak, • Ülkenin poliomyelitten arındırılmış durumunu sürdürmek, • Maternal ve Neonatal Tetanozu elimine etmek, • 2010 yılına kadar yerli kızamık virüsünü elimine etmek, • Kızamıkçık ve Konjenital Rubella Sendromunu kontrol altına almak, • Difteri, Boğmaca, Hepatit-B, Tüberküloz, Kabakulak ve Hemofilus influenza tip b’ye bağlı hastalıkları kontrol altına almak, • Aşı güvenliğini sürdürmek, • Kayıt bildirim sistemini güçlendirmek, • Toplumun katılımını sağlamak olarak belirlenmiştir. Tam aşılı çocuk; 1’er doz BCG ve KKK, 3’er doz DaBT/DBT, Polio, Hep B ve Hib aşılarının tamamını almış çocuk olarak tanımlanmaktadır. Bu hedeflere ulaşmak için aşılama hizmetleri herkese ulaşabilecek şekilde rutin hizmetler içinde sunulmalı, gerekli durumlarda hızlandırma sabit ve gezici ekipler oluşturarak, yerel aşı günleri, kampanya gibi destekleyici aktiviteler yapılmalıdır. Biriken duyarlı nüfusları koruma kapsamına almak özellikle poliomyelit ve kızamıkta ve salgını önlemek için duyarlı yaş gruplarında yakalama catch-up ya da takip follow-up gibi ek aşılama programları yürütülmelidir. DAİMİ GENELGE 2 A- AŞI TAKVİMİ 1 Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimi A Okul Öncesi Aşılamalar • Doğumda İlk 72 saat içinde Hep B–1 • 1. Ayın bitiminde 4 haftalık Hep B–2 • 2. Ayın bitiminde 8 haftalık DaBT-İPA-Hib–1, BCG • 4. Ayın bitiminde 16 haftalık DaBT-İPA-Hib–2 • 6. Ayın bitiminde 24 haftalık DaBT-İPA-Hib–3, OPA, Hep B–3 • 12. Ayın bitiminde 52 haftalık KKK • Rapel doz 18–24 aylık DaBT-İPA-Hib–R, OPA DaBT-İPA-Hib–3’den 1 yıl sonra B Okul Aşılamaları • İlköğretim 1. sınıfta OPA, KKK, Td • İlköğretim 8. sınıfta Td Çocukluk dönemi aşılama takvimi Hep B Hepatit B aşısı BCG Bacille Calmette-Guerin aşısı DaBT-İPA-Hib Difteri, aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio, Hemofilus influenza tip b aşısı Beşli Karma aşı KKK Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak aşısı OPA Oral Polio aşısı Td Erişkin Tipi Difteri-Tetanoz aşısı R Rapel Pekiştirme Do ğumda sonu sonu sonu sonu 12. ay 18–24 ay İlkö ğretim İlkö ğretim Hep B I II III BCG I DaBT-İPA-Hib I II III R KKK I R OPA √ √ √ Td √ √ DAİMİ GENELGE 3 2 1 Yaş Üstü Hiç Aşılanmamış Çocuklarda Aşılama Şeması TCT Tüberkülin Cilt Testi Aşı takviminde belirtilen aralıklara göre aşıları tamamlanamamış çocuklarda önceki aşı dozlarının tekrar yapılmasına gerek yoktur. Aradan uzun bir süre geçmiş olsa bile, aşılamaya bırakılan yerden devam edilir, eksik aşılı çocuk saptandığında yaşına uygun olarak yukarıdaki şemalara göre aşıları tamamlanır. 3- Doğurganlık Çağı Kadın/Gebe Aşılamaları Doğurganlık Çağı 15- 49 Yaş /Gebe Kadınlardaki Tetanoz Aşı Takvimi Doz sayısı Uygulama zamanı Koruma süresi Td 1 Gebeliğin 4. ayında - İlk karşılaşmada Yok Td 2 Td 1’den en az 4 hafta sonra 1-3 yıl Td 3 Td 2’den en az 6 ay sonra 5 yıl Td 4 Td 3’den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte 10 yıl Td 5 Td 4’den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte Doğurganlık çağı boyunca Hiç aşılanmamış gebelerin en az iki doz Td aşısı almaları sağlanmalıdır. İkinci doz doğumdan en az iki hafta önce tamamlanmalıdır. Yeterli süre sağlanamadıysa tek doz Td almış gebenin ve bebeğinin tetanoz hastalığı açısından risk altında olduğu dikkate alınmalıdır. Temiz doğum şartlarının sağlanması ve bebeğin göbek bakımının doğru yapılması daha da önem kazanmaktadır. Kayıtlı tetanoz toksoid dozu olanlar GBP kapsamında 1980 yılı ve sonrasında doğan çocukların büyük bölümüne erken çocukluk döneminde veya okul çağında tetanoz aşısı uygulaması yapılmış ve bu çocukların bir kısmı doğurganlık çağına ulaşmıştır. 1980’den sonra doğan kadınların aşı kayıtlarının bulunması durumunda, uygun aralıklarla yapılmış en az 3 doz DBT/Td/TT, doğurganlık çağında yapılmış 2 doz TT/Td dozu yerine sayılır ve aşı takvimine kalındığı yerden devam edilir. A 6 yaşından küçük ve yaşamının ilk yılında hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması 12-71 ay İlk karşılaşma DaBT-İPA-Hib, Hep B, ppd ile TCT İlk karşılaşmadan 2 gün sonra KKK, TCT sonucuna göre gerekiyorsa BCG İlk karşılaşmadan 2 ay sonra DaBT-İPA-Hib, Hep B İlk karşılaşmadan 8 ay sonra DaBT-İPA-Hib, Hep B, OPA Çocukluk çağı aşılama takvimine okul aşıları ile devam edilecektir. B 6 yaş üzerinde ve daha önce hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması72 ay ve üzeri İlk karşılaşma Td, OPA, Hep B, KKK İlk karşılaşmadan 1 ay sonra Td, OPA, Hep B, KKK İlk karşılaşmadan 8 ay sonra Td, OPA, Hep B DAİMİ GENELGE 4 B- AŞI UYGULAMALARINDA GENEL KURALLAR • Sağlık kurumuna herhangi bir nedenle başvuran başta bebek, çocuk ve gebeler olmak üzere tüm bireylerin aşılanma durumu kontrol edilmeli, aşı takvimine göre aşılanması gerekenler ve eksik aşılılar tespit edilip aşılamak için her fırsat değerlendirilmelidir. Kaçırılmış fırsatlar en aza indirilmelidir. • Sağlık kurumlarında aşı günü uygulaması yapılmamalı, her gün aşı yapılmalıdır. • Aşı uygulamalarından önce enjektör, aşı ve varsa sulandırıcı üzerindeki etiketi ve son kullanma tarihi Exp/ED Expiry date kontrol edilmeli, etiketi olmayan ya da son kullanma tarihi geçmiş aşılar, sulandırıcılar ve enjektörler kullanılmamalıdır. • Miadı kullanım süresi önce dolacak veya son kullanma tarihi en yakın olan aşı ilk önce kullanılmalıdır. • Açılan çoklu aşı flakonlarına açılış tarih ve saati yazılmalıdır. • Kullanıma hazır enjektörlü aşılar hariç, her aşı için ayrı ve steril bir enjektör kullanılmalıdır. • Birden fazla aşı aynı anda yapılabilir. BCG, OPA, DaBT-İPA-Hib, KKK ve Hepatit B aşılarının aynı gün yapılmasında bir sakınca yoktur. Ayrı ayrı enjektörler ile farklı ekstremitelerden yapılır. Aynı ekstremiteden farklı aşıların uygulanması zorunlu ise iki aşının uygulanma bölgesi arasında en az 2 cm mesafe olmalıdır. • DaBT-İPA-Hib beşli karma aşısı dışındaki aşılar aynı enjektörde karıştırılmaz. Beşli karma aşıda ise aynı ambalajda bulunan liyofilize Hib aşısı sıvı formda olan DaBT-İPA ile sulandırıldıktan sonra kullanılır. • 12 aya kadar bebeklerde intramuskuler uygulama için uyluğun orta veya üst 1/3 kısmında vastus lateralis kasının ön yan bölümü kullanılır. • Aşılamada iki doz arasında olması gereken en az sürelere mutlaka uyulmalıdır. Bırakılması gereken en az süreye uyulmadığında yapılan doz geçersiz sayılır ve uygun süre sonra tekrarlanır. • Aşı takviminde belirtilen uygulama zamanları ve uygulama aralıklarına uymak esastır. Ancak zorunlu hallerde aşağıda belirtilen en az süreler kullanılabilir; o DaBT-İPA-Hib aşısının 1. ile 2. ve 2. ile 3. dozları arasındaki süre en az 4 hafta olmalıdır. Aynı aşının 3. dozu ile rapel dozu arasındaki süre ise en az 6 ay olmalıdır. o Kızamık antijeni içeren iki aşı arasında en az 4 hafta süre olmalıdır. o Hepatit B’nin 1. ve 2. dozu arasında en az 4 hafta, 2. ve 3. dozu arasında en az 8 hafta olmalı, ayrıca 3. doz 1. dozdan en az 16 hafta sonra uygulanmalıdır. Asıl olan 0–1–6 şemasıdır. • Aradan uzun bir süre geçmiş olsa bile, aşılamaya kalınan yerden devam edilir. • Kural olarak parenteral enjeksiyonla uygulanan iki canlı viral aşı aynı anda uygulanabilir, aynı anda uygulanamayacaksa aralarında en az 4 hafta süre bırakılması gerekir. Takvimimizde yer alan canlı aşılardan OPA ile diğer canlı aşılar arasında süre bırakılması gerekmez. Kızamık hastalığı ya da aşısı sonrası lenfopeni t lenfosit azalması oluşma olasılığı nedeniyle, hücresel bağışıklık yetersiz kalabileceğinden Kızamık içeren aşılar sonrası BCG uygulanmasında 4 haftalık bir süre bırakmak gerekir. BCG’nin önce uygulandığı durumda ise Kızamık içeren aşıların uygulanması için süre bırakmaya gerek yoktur. DAİMİ GENELGE 5 • Canlı virüs aşıları Tüberkülin Cilt Testini TCT bozabilir, bu nedenle ppd uygulaması Kızamık içeren aşılar ile aynı günde veya 4–6 hafta sonra yapılmalıdır. • Aşılama öncesi aşı kontrendikasyonları mutlaka sorgulanmalıdır. • DaBT-İPA-Hib aşısı için üst yaş sınırı 6 yaştır 72 ay. • Tetanoz toksoidi TT yerine Td aşısı uygulaması ile çocukluk çağındaki difteri aşılamasının rapel dozu yapılmakta, aynı zamanda daha önceden bağışıklanmamış ve difteriye hassas olan kişilerin bağışıklanmasına fırsat sağlanmaktadır. Gebelik dahil TT uygulanması gereken her durumda Td aşısı uygulanmalıdır. • Herhangi bir yaş grubunda Hepatit B aşılaması yapılmadan önce Hepatit B’ye yönelik serolojik inceleme yapılmasına gerek yoktur. • Hepatit B aşısı doğumdan sonra en geç ilk 72 saat tercihen ilk 24 saat içinde uygulanmalıdır. • Taşıyıcı olduğu bilinen anneden doğan bebeklere doğumdan sonraki ilk 12 saat içinde Hepatit B aşısı uygulanmalı, ayrıca doğumda aşı ile birlikte Hepatit B immun globulini de yapılmalıdır. • Doğum ağırlığı 2000 gr’ın üzerindeki bebeklerde Hepatit B aşılama şeması aynen uygulanmalıdır. 2000 gr’ın altında doğum ağırlığı olan bebeklerde ise aşağıdaki şekilde uygulanmalıdır a. Anne Hepatit B taşıyıcısı ise veya taşıyıcılık durumu bilinmiyorsa doğumdan sonraki ilk 12 saat içinde ilk doz yapılır, daha sonra 1., 2. ve 12. aylarda aşı tekrarlanır toplam 4 doz uygulanır. b. Anne Hepatit B taşıyıcısı değilse, bebek 2000 gr’a ulaştığında veya 1. ayın sonunda ilk doz yapılır, ilk dozdan 1 ay ve 6 ay sonra aşı tekrarlanır toplam 3 doz uygulanır. • BCG aşısı doğumdan itibaren yapılabilir, ancak uygulama kolaylığı, daha az komplikasyon olması ve immünitenin daha kuvvetli gelişmesi için 2 ayı doldurduğunda uygulanmalıdır. • BCG aşısı, 3. aydan sonra yapılacaksa ppd ile TCT yapıldıktan sonra sonucuna göre uygulanır. • BCG aşılaması ile ilgili olarak; o Kayıtlara göre BCG yapıldığı bilinen çocuklarda skar görülsün veya görülmesin ve BCG skarı bulunan çocuklarda herhangi bir yaşta kontrol amacıyla TCT yapılmasına gerek yoktur ve bunun sonucuna göre BCG uygulaması gerekli değildir. o 6 yaş üzerinde hiç aşılanmamış çocukta BCG gerekli değildir. o 6 yaş altında BCG yapılmamış olan çocukta TCT sonucuna göre gerekiyorsa BCG uygulanır. • OPA yapıldıktan sonra, çocuğun beslenmesinin sınırlanmasına gerek yoktur. Anne sütü rahatlıkla verilebilir. • İshali olan çocuğa OPA uygulanabilir, ancak 4 hafta sonra fazladan bir doz daha yapılır. • Genel ilke olarak gebelikte canlı aşılar yapılmamalıdır, ancak risk-yarar durumu Kuduz aşısı gibi göz önüne alınarak duruma göre karar verilmelidir. • Her ne kadar kızamıkçık aşısına bağlı fetal anomaliye dair bir kanıt olmasa da, Kızamıkçık veya KKK aşısı alanlar 4 hafta süre ile gebelikten korunmalıdır. Kızamıkçık DAİMİ GENELGE 6 aşılaması öncesi gebelik testi yapmaya gerek yoktur, gebe olup olmadığı sorularak aşı yapılmasına karar verilir. • Erişkinlerde Td aşılaması konusunda; o Daha önce aşılanma durumu bilinmeyen tüm yetişkinlerin 3 doz Td aşısı ile aşılanarak primer immünizasyonlarının tamamlanması gerekmektedir Birinc İstanbul İl Sağlık Müdürü Prof. Dr. Kemal Memişoğlu, İstanbul’un aşı raporunu açıkladı. Memişoğlu’nun açıklamalarına göre, en fazla aşılama yüzde 85 ile Kadıköy’de yapıldı. En az aşılama yapılan ilçe ise yüzde 61 ile Sultanbeyli oldu. Dr. Kemal Memişoğlu, hedef nüfusta çift doz aşılanmanın yüzde 60’lara ulaştığını söyledi. Memişoğlu, “Şu anda yoğun bakım hastalarımıza baktığımızda aşılıların yaş ortalaması 78. Bunların çoğu 3’üncü dozunu tamamlamayan yandaş hastalığı olan grup. Ama hiç aşısız grupta yaş ortalaması 55’e düşüyor. Yani aşılı değilseniz yandaş hastalığınız olmasa da yoğun bakımlık olma ihtimaliniz yüksek” dedi. İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü verilerine göre İstanbul’da ilk doz aşılanma oranları yüzde 70’in üzerinde. Çift doz aşılanmada ise yüzde 60?lara yaklaşıldı. İstanbul’da çift doz aşısını tamamlayan grup yüzde 91 ile 65 yaş üstü kesim. 15-39 yaş grubunun ise henüz yüzde 61’i ilk doz aşısını yaptırmış durumda. 39 ilçe içerisindeki aşılanma oranlarının da ilk kez paylaşıldığı verilere göre yüzde 85 ile ilk sırayı Kadıköy ilçesi alıyor. İstanbul’da aşılanmanın en düşük olduğu ilçe ise yüzde 61 ile Sultanbeyli. AŞI YAPTIRANLARIN YOĞUN BAKIMA YATIŞ ORANI YÜZDE 1’İN ALTINDA İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nün ilk kez Demirören Haber Ajansı DHA ile paylaştığı verilere göre, hiç aşı olmayanların hastaneye yatış oranı yüzde 56,8 iken, yoğun bakıma düşme riski ise yüzde çıkıyor. Aşılananlarda bu risk yüzde 1’in bile altında kalıyor. İstanbul’daki son durumu değerlendiren Memişoğlu, “Şu anda bizim gözlemlerimiz ve bilim dünyasının da ispatladığı şey şu Aşı olduğunuz zaman ölüm riskiniz 10’da 9 azalıyor. Yoğun bakıma düşme oranları da azalıyor. Eğer başka bir hastalığınız yok ise, yoğun bakımdaki yaş ortalaması da çok düşmüyor. Şu an İstanbul’da yoğun bakımda yatan hastalarımızın, aşı olanların ki bunlar esasına bir süre önce aşılanmış ama 3. dozlarını ihmal etmiş ya da tek doz aşılı yani eksik aşılı hastalarımız, yaş ortalaması 78. Ancak hiç aşılanmamış olduğunda yoğun bakım hastalarında yaş 55’e düşüyor. Yani siz yandaş hastalığınız da olsa, aşıyla esasında büyük orada korunuyorsunuz. Ama aşısızsanız, genç de olsanız, başka hastalığınız olmasa da yoğun bakıma girip çok büyük risklerle karşılaşıyorsunuz” dedi. “GÜNLÜK ORTALAMA 150 BİN AŞILAMA YAPIYORUZ” İstanbul’da aşılamaların büyük bir özveriyle sürdürüldüğüne de dikkat çeken Prof. Dr. Memişoğlu, bugün itibariyle tam 4 bin 500 noktada aşılama yapılabildiğine dikkat çekerek ?İnsanlara, yaşlılarımıza, kalabalık alanlara gidip kendimiz ilçe sağlık müdürlükleri vasıtasıyla aşı yapıyoruz. Şu anda İstanbul’da yaklaşık 4 bin 500 noktada aşı yapılabilir her gün. En çok bir günde 357 bin aşılama yaptık. Ama günlük olarak ortalama 150 bin bandında aşı yapabilir haldeyiz” şeklinde konuştu. “ÇİFT DOZ AŞILAMADA YÜZDE 60’A ULAŞTIK” İstanbul’un aşılamada hedefine çok yaklaştığını da anlatan Prof. Dr. Memişoğlu, şu bilgileri verdi “Şu anda İstanbul’da aşılama oranımız bir tek doz aşıda hedef nüfusu 12 milyon civarında, yüzde 78 bandına yaklaşmış durumdayız. İki doz aşılarda da yaklaşık yüzde 60?a ulaştık. Bu nedenle İstanbul?da vaka sayılarında artış yaşansa da eskisi gibi yoğun bakım ve yatışlarda çok şiddetli bir artış beklemiyoruz. Geçmişe göre kıyasladığımızda, geçen Mart ayında, Ekim ayında ya da daha önceki pik dönemlerinde yaşadıklarımızı simüle ettiğimizde şu ortaya çıkıyor ki aşısızlardaki hastalanma yaş ortalamasıyla, aşı olanlardaki yaş ortalaması artık farklılaşmış durumda. Siz aşı olduğunuz zaman eğer yandaş hastalığınız varsa ve bağışıklık sisteminiz iyi değilse bile hastalanma riskiniz var ama çok azalmış durumda. Aynı şekilde yoğun bakıma düşme riskiniz de azalıyor. Verilerimiz de bunu gösteriyor zaten” İLÇE İLÇE AŞILAMA ORANI İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nün verilerine göre hedeflenen nüfusa göre aşı olan kişi oranı şu şekilde 1-Kadıköy yüzde 85 2-Beşiktaş yüzde 84 3-Bakırköy yüzde 82 4-Adalar yüzde 80 5- Çatalca yüzde 78 6- Maltepe yüzde 78 7- Sarıyer yüzde 78 8- Şişli yüzde 78 9- Kartal yüzde 76 10- Şile yüzde 76 11- Ataşehir yüzde 75 12- Silivri yüzde 75 13- Üsküdar yüzde 75 14- Beykoz yüzde 75 15- Büyükçekmece yüzde 74 16- Beylikdüzü yüzde 74 17- Eyüpsultan yüzde 73 18- Bayrampaşa yüzde 73 19- Tuzla yüzde 73 20- Kağıthane yüzde 73 21- Çekmeköy yüzde 72 22- Avcılar yüzde 71 23- Küçükçekmece yüzde 71 24- Ümraniye yüzde 71 25- Pendik yüzde 71 26- Bahçelievler yüzde 70 27- Beyoğlu yüzde 70 28- Güngören yüzde 70 29- Gaziosmanpaşa yüzde 68 30- Sancaktepe yüzde 68 31- Zeytinburnu yüzde 67 32- Fatih yüzde 67 33- Esenyurt yüzde 66 34- Başakşehir yüzde 64 35- Esenler yüzde 64 36- Bağcılar yüzde 64 37- Arnavutköy yüzde 62 38- Sultangazi yüzde 62 39- Sultanbeyli yüzde 61 Tetanoz haberleri ilk sayfaArama Sonuçları ASAYİŞ2673 Gün 15 Saat 28 dk. önce yayınlandı SAĞLIK2700 Gün 8 Saat 55 dk. önce yayınlandı 1 TL den başlayan taksitlerle! Havale TL %2,00 havale indirimi Ecza depolarında sıcaklık ve nem değerlerini kayıt altına alarak, olası kritik sıcaklık değerlerinde SMS ve mail yoluyla uyarı alabilirsiniz. Ayrıca sesli olarak da alarm vererek uyarmaktadır. Medikal depolarda medikal ürünleri ve ilaçları ısı ve nem takip sistemiyle güveli depolama yapabilirsiniz. Sıcaklık ve nem takip sistemlerimiz eczanelerin kullanımına da uygundur. Eczanelerin kapalı olduğu zamanlarda ısı değerlerinde olabilecek değişiklikleri tespit edebilmeleri için kullanabileceği bir sıcaklık takip sistemi. Soğuk Hava Depoları için depo içi sıcaklık ve nem takibi yaparak Sesli alarm özelliği ile ısı değişikliklerine anında müdahale edebilir, SMS ve mail bildirimi ile nerede olursanız olun kritik ısı değişiklerinden anında haberdar olursunuz. Hastane, Aile Sağlığı Merkezi, Sağlık Ocakları ve Sağlık kuruluşları için tutarlı çalışan ve en az sorun çıkaran ısı takip sistemleri kullanılması gerekmektedir. Bütün teknik şartnamelere uygun olan ısı takip sistemimiz, sorumlu kişilere SMS ve mail atarak kritik sıcaklık bildirimi yapmaktadır. Sürekli ve düzenli veri kaydı yapıldığı için sistem üzerinden günlük ve aylık rapor alabilirsiniz. Isı ve Nem Takip Sistemi Teknik Özellikler Sıcaklık sistemi; sıcaklık ölçüm ve takip cihazları, sensörler, merkezi yönetim ve uyarı yazılımı ve keşif yazılımından oluşur. Sistem, SMS, telefonlara çağrı atma arama ve E-POSTA gönderebilme özelliğinde, Ayrıca istenirse SMS ve telefonlara çağrı gönderilmesi amacı ile GSM/GPRS SMS terminal desteğine sahip olmalıdır. Uygulamada bir ya da daha fazla ölçüm cihazı olması halinde bir adet GSM/GPRS SMS terminal yeterli olmalıdır. -55...+125 0C derece arasında sıcaklık ölçümü yapabilmeMedicasens ısı izleme cihazında dahili sesli ve görsel uyarı sistemi vardır. Alarm durumunda tanımlanan referans sıcaklık değerlerinin dışına çıktığında sesli alarm üretilmeli ve LCD ekran yanıp söner Her ısı takip sistemi ile birlikte 3 m kablosu olan güç adaptörü verilir Ölçüm cihazında en az 2 adet sıcaklık-nem Sensörü girişi bulunur. ​Sıcaklık takip cihazının elektriği kesildiğinde, arızalandığında ya da ağda iletişim problemi olduğunda ​SMS veya mail ile anlık ​ ​bilgilendirme yapabilir. Kurum ağında yaşanan sorunlar nedeniyle veri kaybı yaşanmaması için her takip modülü kendi içinde SD Karta gerek kalmadan en az adet veri depolayabilir. Ağ sorunu çözüldüğünde bu veriler kendiliğinden server'a aktarılabilir. ​Medicasens takip sistemi Web Manager programı ile çalışmalıdır. Program ara yüzünden anlık sıcaklık değerleri izlenebilmeli veya geçmişe dönük raporlama alınabilmelidir. Raporlar tablo veya grafik olarak istenilen zaman diliminde oluşturulabilmelidir. Web Manager Programında Veriler Excel, CSV gibi bilinen formatlarda ve 1, 2, 3, 4, 5, 10, 15, 20, 30 dk. ve 1, saat örnekleme aralıkları ile sayısal olarak alınabilmektedir. Sistem çözümü en az 2 iki yıl boyunca üretici ya da distribütör garantisi altındadır. Garanti süresi boyunca ​tüm güncellemeler ücretsiz yapılmaktadır. Isı Ölçüm cihazlarını merkezi olarak izleyebilmek ve yönetebilmek için merkezi yönetim yazılımı ürün ile beraber ücretsiz olarak verilmelidir. Yazılıma lisans gerektirmeden istenildiği kadar kullanıcı eklenebilmektedir. ​Uzaktan bağlantıyla kurulum yapılabilmektedir.​ Sistem Web tabanlı olarak çalışmaktadır. Web SMS havuzu uygulaması ile yazılım üzerinden SMS gönderilebilmelidir.​Eğer kurumun kendi SMS havuzu varsa SMS ENTEGRASYONU ücretsiz yapılabilmektedir. Ölçüm cihazı ile birlikte, probe, adaptör, ve montaj sehpası ücretsiz yollanacaktır. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü DAİMİ GENELGE K-Q TSE-ISO-EN 9000 Sayı B100TSH0110005 Konu Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi 6111 GENELGE 2008 / 14 Bağışıklama hizmetlerinde temel amaç; toplumda, özellikle bebek ve çocuklarda aşı ile korunulabilir hastalıkların ortaya çıkışını engellemek, dolayısıyla bu hastalıklardan kaynaklanan ölümlerin ve sakatlıkların önüne geçmektir. Temel hedefin aşısız çocuk bırakmamak olduğu unutulmamalıdır. Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 181 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ülkemizde yürütülecek bağışıklama hizmetlerini düzenleme yetkisi Bakanlığımıza verilmiştir. Bu düzenlemeler yapılırken dünyadaki çeşitli gelişmeler takip edilmekte ve akademisyenlerden oluşan Bağışıklama Danışma Kurulu’nun tavsiyeleri dikkate alınmaktadır. Genişletilmiş Bağışıklama Programı GBP kapsamında Boğmaca, Difteri, Tetanoz, Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak, Tüberküloz, Poliomyelit ve Hepatit-B ile Hemofilus influenza tip b’ye bağlı hastalıkların ve bu hastalıklardan kaynaklanan bebek ve çocuk ölümlerinin ve sakatlıkların engellenmesi hedeflenmektedir. Ülkemizde yürütülen Genişletilmiş Bağışıklama Programı’nda son dönemde önemli gelişmeler kaydedilmiştir. 2006 yılından itibaren aşı takvimine üç yeni antijen Kızamıkçık, Kabakulak ve Hemofilus influenza tip b eklenmiş ve 2008 yılı başından itibaren de DaBT-İPAHib beşli aşısının kullanımı başlatılmıştır. Bağışıklama hizmetlerinin il düzeyinde yönetilmesi sırasında uyulması gereken kuralları içeren Genişletilmiş Bağışıklama Programına ilişkin Daimi Genelge ekte gönderilmektedir. Bu Daimi Genelge yayınlandığı tarihte yürürlüğe girer. Bu genelge ile tarih ve 18607– 2006/120 sayılı Daimi Genelge yürürlükten kaldırılmıştır. GBP çalışmalarında temel başvuru kaynağı olan bu Daimi Genelge her düzeyde tanıtılmalı, özel sektör dahil tüm sağlık çalışanlarının uygulamadaki değişiklikleri yakından izlemeleri sağlanmalıdır. Ekte gönderilen GBP Daimi Genelgesinin tüm sağlık kuruluşlarına Tıp Fakülteleri, Hastaneler, Özel Sağlık Kuruluşları ve Muayenehaneler dâhil ve birinci basamak sağlık personeline imza karşılığı tebliğini ve il düzeyinde yapılacak uygulamaların genelgeye uygun olarak yürütülmesi hususunda gereğini önemle rica ederim. Prof. Dr. Recep AKDAĞ Bakan EK Daimi Genelge DAĞITIM A Planı DAİMİ GENELGE 1 GENİŞLETİLMİŞ BAĞIŞIKLAMA PROGRAMI Bağışıklama hizmetleri, bebekleri, çocukları ya da erişkinleri enfeksiyona yakalanma riskinin en yüksek olduğu dönemden önce aşılayarak bu hastalıklara yakalanmalarını önlemek amacı ile yürütülen önemli bir temel sağlık hizmetidir. Genişletilmiş Bağışıklama Programı GBP, Boğmaca, Difteri, Tetanoz, Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak, Tüberküloz, Poliomyelit, Hepatit B ve Hemofilus influenza tip b’ye bağlı hastalıkların morbidite ve mortalitesini azaltarak, bu hastalıkları kontrol altına almak ve hatta tamamen ortadan kaldırmak amacı ile hassas yaş gruplarına enfeksiyona yakalanmalarından önce ulaşıp bağışıklanmalarını sağlamak için yapılan aşılama hizmetlerini içerir. Temel amaç; doğan her bebeğin aşı takvimine uygun olarak yukarıda sayılan on hastalığa karşı bağışık kılınmasıdır. Genişletilmiş deyimi ise aşısız veya eksik aşılı bebek ve çocukların tespit edildiği anda aşılanmasının sağlanması ve bu uygulamanın ülke genelinde her yerde eşit olarak yapılması anlamını vurgulamak için kullanılmaktadır. GBP akademisyenlerden oluşan Bağışıklama Danışma Kurulu’nun BDK bilimsel desteği ve önerileri doğrultusunda yürütülmektedir. BDK yılda en az iki kez toplanarak güncel gelişmeleri görüşmekte ve önerilerde bulunmaktadır. GBP HEDEFLERİ • Her bir antijen için etkinliği korunmuş aşı ile ülke genelinde %95 aşılama oranına ulaşmak ve devamlılığını sağlamak, • 12–23 aylık bebeklerin %90’ını tam aşılı hale getirmek, • 5 yaş altı 0–59 aylık aşısız ya da eksik aşılı çocukları tespit edip aşılamak, • Okul çağı çocuklarının rapel aşılarını tamamlamak, • Tespit edilen tüm gebelere uygun tetanoz difteri aşısı dozunu uygulamak, • Ülkenin poliomyelitten arındırılmış durumunu sürdürmek, • Maternal ve Neonatal Tetanozu elimine etmek, • 2010 yılına kadar yerli kızamık virüsünü elimine etmek, • Kızamıkçık ve Konjenital Rubella Sendromunu kontrol altına almak, • Difteri, Boğmaca, Hepatit-B, Tüberküloz, Kabakulak ve Hemofilus influenza tip b’ye bağlı hastalıkları kontrol altına almak, • Aşı güvenliğini sürdürmek, • Kayıt bildirim sistemini güçlendirmek, • Toplumun katılımını sağlamak olarak belirlenmiştir. Tam aşılı çocuk; 1’er doz BCG ve KKK, 3’er doz DaBT/DBT, Polio, Hep B ve Hib aşılarının tamamını almış çocuk olarak tanımlanmaktadır. Bu hedeflere ulaşmak için aşılama hizmetleri herkese ulaşabilecek şekilde rutin hizmetler içinde sunulmalı, gerekli durumlarda hızlandırma sabit ve gezici ekipler oluşturarak, yerel aşı günleri, kampanya gibi destekleyici aktiviteler yapılmalıdır. Biriken duyarlı nüfusları koruma kapsamına almak özellikle poliomyelit ve kızamıkta ve salgını önlemek için duyarlı yaş gruplarında yakalama catch-up ya da takip follow-up gibi ek aşılama programları yürütülmelidir. DAİMİ GENELGE 2 A- AŞI TAKVİMİ 1 Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimi A Okul Öncesi Aşılamalar • Doğumda İlk 72 saat içinde Hep B–1 • 1. Ayın bitiminde 4 haftalık Hep B–2 • 2. Ayın bitiminde 8 haftalık DaBT-İPA-Hib–1, BCG • 4. Ayın bitiminde 16 haftalık DaBT-İPA-Hib–2 • 6. Ayın bitiminde 24 haftalık DaBT-İPA-Hib–3, OPA, Hep B–3 • 12. Ayın bitiminde 52 haftalık KKK • Rapel doz 18–24 aylık DaBT-İPA-Hib–R, OPA DaBT-İPA-Hib–3’den 1 yıl sonra B Okul Aşılamaları • İlköğretim 1. sınıfta OPA, KKK, Td • İlköğretim 8. sınıfta Td Çocukluk dönemi aşılama takvimi Hep B Hepatit B aşısı BCG Bacille Calmette-Guerin aşısı DaBT-İPA-Hib Difteri, aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio, Hemofilus influenza tip b aşısı Beşli Karma aşı KKK Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak aşısı OPA Oral Polio aşısı Td Erişkin Tipi Difteri-Tetanoz aşısı R Rapel Pekiştirme Do ğumda sonu sonu sonu sonu 12. ay 18–24 ay İlkö ğretim İlkö ğretim Hep B I II III BCG I DaBT-İPA-Hib I II III R KKK I R OPA √ √ √ Td √ √ DAİMİ GENELGE 3 2 1 Yaş Üstü Hiç Aşılanmamış Çocuklarda Aşılama Şeması TCT Tüberkülin Cilt Testi Aşı takviminde belirtilen aralıklara göre aşıları tamamlanamamış çocuklarda önceki aşı dozlarının tekrar yapılmasına gerek yoktur. Aradan uzun bir süre geçmiş olsa bile, aşılamaya bırakılan yerden devam edilir, eksik aşılı çocuk saptandığında yaşına uygun olarak yukarıdaki şemalara göre aşıları tamamlanır. 3- Doğurganlık Çağı Kadın/Gebe Aşılamaları Doğurganlık Çağı 15- 49 Yaş /Gebe Kadınlardaki Tetanoz Aşı Takvimi Doz sayısı Uygulama zamanı Koruma süresi Td 1 Gebeliğin 4. ayında - İlk karşılaşmada Yok Td 2 Td 1’den en az 4 hafta sonra 1-3 yıl Td 3 Td 2’den en az 6 ay sonra 5 yıl Td 4 Td 3’den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte 10 yıl Td 5 Td 4’den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte Doğurganlık çağı boyunca Hiç aşılanmamış gebelerin en az iki doz Td aşısı almaları sağlanmalıdır. İkinci doz doğumdan en az iki hafta önce tamamlanmalıdır. Yeterli süre sağlanamadıysa tek doz Td almış gebenin ve bebeğinin tetanoz hastalığı açısından risk altında olduğu dikkate alınmalıdır. Temiz doğum şartlarının sağlanması ve bebeğin göbek bakımının doğru yapılması daha da önem kazanmaktadır. Kayıtlı tetanoz toksoid dozu olanlar GBP kapsamında 1980 yılı ve sonrasında doğan çocukların büyük bölümüne erken çocukluk döneminde veya okul çağında tetanoz aşısı uygulaması yapılmış ve bu çocukların bir kısmı doğurganlık çağına ulaşmıştır. 1980’den sonra doğan kadınların aşı kayıtlarının bulunması durumunda, uygun aralıklarla yapılmış en az 3 doz DBT/Td/TT, doğurganlık çağında yapılmış 2 doz TT/Td dozu yerine sayılır ve aşı takvimine kalındığı yerden devam edilir. A 6 yaşından küçük ve yaşamının ilk yılında hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması 12-71 ay İlk karşılaşma DaBT-İPA-Hib, Hep B, ppd ile TCT İlk karşılaşmadan 2 gün sonra KKK, TCT sonucuna göre gerekiyorsa BCG İlk karşılaşmadan 2 ay sonra DaBT-İPA-Hib, Hep B İlk karşılaşmadan 8 ay sonra DaBT-İPA-Hib, Hep B, OPA Çocukluk çağı aşılama takvimine okul aşıları ile devam edilecektir. B 6 yaş üzerinde ve daha önce hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması72 ay ve üzeri İlk karşılaşma Td, OPA, Hep B, KKK İlk karşılaşmadan 1 ay sonra Td, OPA, Hep B, KKK İlk karşılaşmadan 8 ay sonra Td, OPA, Hep B DAİMİ GENELGE 4 B- AŞI UYGULAMALARINDA GENEL KURALLAR • Sağlık kurumuna herhangi bir nedenle başvuran başta bebek, çocuk ve gebeler olmak üzere tüm bireylerin aşılanma durumu kontrol edilmeli, aşı takvimine göre aşılanması gerekenler ve eksik aşılılar tespit edilip aşılamak için her fırsat değerlendirilmelidir. Kaçırılmış fırsatlar en aza indirilmelidir. • Sağlık kurumlarında aşı günü uygulaması yapılmamalı, her gün aşı yapılmalıdır. • Aşı uygulamalarından önce enjektör, aşı ve varsa sulandırıcı üzerindeki etiketi ve son kullanma tarihi Exp/ED Expiry date kontrol edilmeli, etiketi olmayan ya da son kullanma tarihi geçmiş aşılar, sulandırıcılar ve enjektörler kullanılmamalıdır. • Miadı kullanım süresi önce dolacak veya son kullanma tarihi en yakın olan aşı ilk önce kullanılmalıdır. • Açılan çoklu aşı flakonlarına açılış tarih ve saati yazılmalıdır. • Kullanıma hazır enjektörlü aşılar hariç, her aşı için ayrı ve steril bir enjektör kullanılmalıdır. • Birden fazla aşı aynı anda yapılabilir. BCG, OPA, DaBT-İPA-Hib, KKK ve Hepatit B aşılarının aynı gün yapılmasında bir sakınca yoktur. Ayrı ayrı enjektörler ile farklı ekstremitelerden yapılır. Aynı ekstremiteden farklı aşıların uygulanması zorunlu ise iki aşının uygulanma bölgesi arasında en az 2 cm mesafe olmalıdır. • DaBT-İPA-Hib beşli karma aşısı dışındaki aşılar aynı enjektörde karıştırılmaz. Beşli karma aşıda ise aynı ambalajda bulunan liyofilize Hib aşısı sıvı formda olan DaBT-İPA ile sulandırıldıktan sonra kullanılır. • 12 aya kadar bebeklerde intramuskuler uygulama için uyluğun orta veya üst 1/3 kısmında vastus lateralis kasının ön yan bölümü kullanılır. • Aşılamada iki doz arasında olması gereken en az sürelere mutlaka uyulmalıdır. Bırakılması gereken en az süreye uyulmadığında yapılan doz geçersiz sayılır ve uygun süre sonra tekrarlanır. • Aşı takviminde belirtilen uygulama zamanları ve uygulama aralıklarına uymak esastır. Ancak zorunlu hallerde aşağıda belirtilen en az süreler kullanılabilir; o DaBT-İPA-Hib aşısının 1. ile 2. ve 2. ile 3. dozları arasındaki süre en az 4 hafta olmalıdır. Aynı aşının 3. dozu ile rapel dozu arasındaki süre ise en az 6 ay olmalıdır. o Kızamık antijeni içeren iki aşı arasında en az 4 hafta süre olmalıdır. o Hepatit B’nin 1. ve 2. dozu arasında en az 4 hafta, 2. ve 3. dozu arasında en az 8 hafta olmalı, ayrıca 3. doz 1. dozdan en az 16 hafta sonra uygulanmalıdır. Asıl olan 0–1–6 şemasıdır. • Aradan uzun bir süre geçmiş olsa bile, aşılamaya kalınan yerden devam edilir. • Kural olarak parenteral enjeksiyonla uygulanan iki canlı viral aşı aynı anda uygulanabilir, aynı anda uygulanamayacaksa aralarında en az 4 hafta süre bırakılması gerekir. Takvimimizde yer alan canlı aşılardan OPA ile diğer canlı aşılar arasında süre bırakılması gerekmez. Kızamık hastalığı ya da aşısı sonrası lenfopeni t lenfosit azalması oluşma olasılığı nedeniyle, hücresel bağışıklık yetersiz kalabileceğinden Kızamık içeren aşılar sonrası BCG uygulanmasında 4 haftalık bir süre bırakmak gerekir. BCG’nin önce uygulandığı durumda ise Kızamık içeren aşıların uygulanması için süre bırakmaya gerek yoktur. DAİMİ GENELGE 5 • Canlı virüs aşıları Tüberkülin Cilt Testini TCT bozabilir, bu nedenle ppd uygulaması Kızamık içeren aşılar ile aynı günde veya 4–6 hafta sonra yapılmalıdır. • Aşılama öncesi aşı kontrendikasyonları mutlaka sorgulanmalıdır. • DaBT-İPA-Hib aşısı için üst yaş sınırı 6 yaştır 72 ay. • Tetanoz toksoidi TT yerine Td aşısı uygulaması ile çocukluk çağındaki difteri aşılamasının rapel dozu yapılmakta, aynı zamanda daha önceden bağışıklanmamış ve difteriye hassas olan kişilerin bağışıklanmasına fırsat sağlanmaktadır. Gebelik dahil TT uygulanması gereken her durumda Td aşısı uygulanmalıdır. • Herhangi bir yaş grubunda Hepatit B aşılaması yapılmadan önce Hepatit B’ye yönelik serolojik inceleme yapılmasına gerek yoktur. • Hepatit B aşısı doğumdan sonra en geç ilk 72 saat tercihen ilk 24 saat içinde uygulanmalıdır. • Taşıyıcı olduğu bilinen anneden doğan bebeklere doğumdan sonraki ilk 12 saat içinde Hepatit B aşısı uygulanmalı, ayrıca doğumda aşı ile birlikte Hepatit B immun globulini de yapılmalıdır. • Doğum ağırlığı 2000 gr’ın üzerindeki bebeklerde Hepatit B aşılama şeması aynen uygulanmalıdır. 2000 gr’ın altında doğum ağırlığı olan bebeklerde ise aşağıdaki şekilde uygulanmalıdır a. Anne Hepatit B taşıyıcısı ise veya taşıyıcılık durumu bilinmiyorsa doğumdan sonraki ilk 12 saat içinde ilk doz yapılır, daha sonra 1., 2. ve 12. aylarda aşı tekrarlanır toplam 4 doz uygulanır. b. Anne Hepatit B taşıyıcısı değilse, bebek 2000 gr’a ulaştığında veya 1. ayın sonunda ilk doz yapılır, ilk dozdan 1 ay ve 6 ay sonra aşı tekrarlanır toplam 3 doz uygulanır. • BCG aşısı doğumdan itibaren yapılabilir, ancak uygulama kolaylığı, daha az komplikasyon olması ve immünitenin daha kuvvetli gelişmesi için 2 ayı doldurduğunda uygulanmalıdır. • BCG aşısı, 3. aydan sonra yapılacaksa ppd ile TCT yapıldıktan sonra sonucuna göre uygulanır. • BCG aşılaması ile ilgili olarak; o Kayıtlara göre BCG yapıldığı bilinen çocuklarda skar görülsün veya görülmesin ve BCG skarı bulunan çocuklarda herhangi bir yaşta kontrol amacıyla TCT yapılmasına gerek yoktur ve bunun sonucuna göre BCG uygulaması gerekli değildir. o 6 yaş üzerinde hiç aşılanmamış çocukta BCG gerekli değildir. o 6 yaş altında BCG yapılmamış olan çocukta TCT sonucuna göre gerekiyorsa BCG uygulanır. • OPA yapıldıktan sonra, çocuğun beslenmesinin sınırlanmasına gerek yoktur. Anne sütü rahatlıkla verilebilir. • İshali olan çocuğa OPA uygulanabilir, ancak 4 hafta sonra fazladan bir doz daha yapılır. • Genel ilke olarak gebelikte canlı aşılar yapılmamalıdır, ancak risk-yarar durumu Kuduz aşısı gibi göz önüne alınarak duruma göre karar verilmelidir. • Her ne kadar kızamıkçık aşısına bağlı fetal anomaliye dair bir kanıt olmasa da, Kızamıkçık veya KKK aşısı alanlar 4 hafta süre ile gebelikten korunmalıdır. Kızamıkçık DAİMİ GENELGE 6 aşılaması öncesi gebelik testi yapmaya gerek yoktur, gebe olup olmadığı sorularak aşı yapılmasına karar verilir. • Erişkinlerde Td aşılaması konusunda; o Daha önce aşılanma durumu bilinmeyen tüm yetişkinlerin 3 doz Td aşısı ile aşılanarak primer immünizasyonlarının tamamlanması gerekmektedir Birinci doz ile ikinci doz arasında 1 ay, ikinci doz ile üçüncü doz arasında 6 ay. 1980’den sonra doğanların aşı kayıtlarının bulunması durumunda, uygun aralıklarla yapılmış 3 doz Tetanoz içeren aşı almış olanlar 2 doz Tetanoz aşısı almış kabul edilerek aşılanmalarına kaldığı dozdan devam edilir. o Önceki aşılanma durumu bilinmeyen gebelerin de ilk karşılaşmada 1 ay ara ile en az iki doz Td aşısı almaları sağlanmalı, 3. doz Td aşısı primer seriyi tamamlamak üzere 2. dozdan 6 ay sonra yapılmalıdır. o Primer serisi tamamlanmış tüm yetişkinlere 10 yılda bir Td aşısı yapılmalıdır. o Primer serisi tamamlandığı aşı kayıtlarından anlaşılan bir kadına gebe kaldığında Maternal ve Neonatal Tetanoz Eliminasyon Programına uygun olarak 1 doz Td, sonraki gebeliğinde de 1 doz Td yapılarak 5 doz Td şeması tamamlanır Yüksek Riskli Bölgeler dışındaki bölgelerde. o Doğurganlık çağında 15–49 yaş 5 doz Td almış olan kadınların da 10 yıl aralıklarla Td aşılamasına devam edilir. • Ailelere, uygulanan aşı, aşının gerekliliği, bir sonraki aşı için gelmeleri gereken zaman ve olası yan etkileri hakkında bilgi verilmelidir. • Aşılanan her kişiye mutlaka aşı kartı verilmelidir. • Aşı uygulaması kadar aşılama faaliyetleri sırasında ortaya çıkan tıbbi atıkların uygun şekilde uzaklaştırılması da önemlidir. Bu nedenle aşı uygulaması yapılan her ortamda Enjektör Güvenli Atık Kutusu da kullanılmalıdır. C- AŞI UYGULAMALARINDA KAYIT VE BİLDİRİM SİSTEMİ Aşıyı uygulamak kadar düzenli aşı kaydı tutmanın da önemli olduğu bilinmelidir. Aşı uygulamalarının ilgili tüm kayıt formlarına zamanında, tam ve doğru olarak kaydedilmesi sağlanmalıdır. Aşı Sonrası İstenmeyen Etki ASİE izleme sisteminin gereği olarak yapılan tüm aşıların ve varsa sulandırıcılarının lot no’su da kayıt formlarına işlenmelidir. DaBT-İPA-Hib beşli karma aşısının paket üzerindeki lot no’su, aşı lot no’su olarak kullanılmalıdır. GBP uygulamalarında kullanılacak olan Form 012A ve 012B, Form 013 ve 013B, Bölge Dışı Aşı Bildirim Formu, Aylık GBP Sürveyans Formu, Aşı Kartları ve Aşı İzlem Çizelgeleri örnekleri Ek-1’de bulunmaktadır. Ülkemizdeki aşı uygulamalarında halen, Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilen aşılar kamu aşısı yanında özel sektör tarafından sağlanan aşılar da özel aşı kullanılmaktadır. Ayrıca Sağlık Bakanlığı tarafından sağlanan GBP aşıları ücretsiz uygulanmak ve bildirimde bulunmak kaydı ile talep eden diğer sağlık kuruluşlarına da "Taşınır Mal Yönetmeliği” kurallarına uygun olarak verilebilir. KAYIT VE BİLDİRİM FORMLARI • Form 012 Aşı Kayıt Fişi Temel aşı kayıt formudur. 0-59 ay bebekler için Form 012A, 5 yaş ve üzeri için 012B formu kullanılır. Bu formlarda Sağlık Ocağı/Aile Hekimi tarafından uygulanan tüm kamu aşıları siyah kalemle kaydedilir. DAİMİ GENELGE 7 Kişinin bağlı olduğu Sağlık Ocağı/Aile Hekimi dışında başka bir kurum tarafından aşılanması durumunda aşının yapıldığı Sağlık Ocağı/Aile Hekimi tarafından misafir Form 012A/B’ye kaydedilir ve "Bölge Dışı Aşı Bildirim Formu” doldurularak ilgili Sağlık Ocağına/Aile Hekimine ulaştırılır. Bu kayıt bağlı olduğu Sağlık Ocağı/Aile Hekimi tarafından Form 012A/B’ye mavi renkli bir kalemle işlenir. Bu dozlar da Sağlık Ocağı/Aile Hekimi tarafından eksik aşılıların takibinde ve bölge aşı oranlarının hesabında dikkate alınır. Okul aşılamalarında da öğrencinin kayıtlı olduğu Sağlık Ocağı/Aile Hekimine bildirimin yapılması gerekir. Ay sonunda bu aşılar aşıyı uygulayan birim tarafından Form 013’e kaydedilerek bildirilir. Hastaneler gibi Taşınır Mal Yönetmeliğine uygun olarak aşı verilen diğer birimler tarafından İl Sağlık Müdürlüğü veya bağlı birimlerinden alınıp uygulanan kamu aşıları Form 013 ve uygulanan kişilere ait ad, soyad, doğum tarihi, baba adı, Kimlik no, adres bilgileri ve aşının adı, lot no., varsa sulandırıcı lot no., kaçıncı doz olduğuna dair bilgileri içeren bir liste ile İl Sağlık Müdürlüğüne bildirilir. İl Sağlık Müdürlükleri tarafından Sağlık Grup Başkanlıkları/TSM ler yolu ile veya doğrudan, aşı kayıtları ilgili Sağlık Ocağına/Aile Hekimine ulaştırılır. Bu kayıt bağlı olduğu Sağlık Ocağı/Aile Hekimi tarafından Form 012A/B’ye mavi renkli bir kalemle işlenir. Bu dozlar da Sağlık Ocağı/Aile Hekimi tarafından eksik aşılıların takibinde ve bölge aşı oranlarının hesabında dikkate alınır. Ay sonunda bu aşılar aşıyı uygulayan birim tarafından Form 013’e kaydedilerek bildirilir. Özel aşılardan içeriğinde DBT/DaBT, Polio, Hib, KKK ve Hepatit-B antijenlerini bulunduran aşıları uygulayan kişi ve kuruluşlar tarafından yapılan aşılar, aşılanan kişi ve aşının bilgileri ad, soyad, Kimlik no, doğum tarihi, baba adı, adres bilgileri ve aşının adı, lot no., varsa sulandırıcı lot no., kaçıncı doz ile bir liste halinde aylık olarak bağlı olduğu Sağlık Grup Başkanlığı/TSM/Sağlık Müdürlüğüne gönderilmeli ve aşılanan kişinin kayıtlarının ilgili Sağlık Ocağındaki/Aile Hekimindeki Form 012A/B’ye tam ve doğru aktarılması sağlanmalıdır. Ayrıca saha gezilerinde tespit edilen özel aşılar da kayıt altına alınmalıdır. Özel aşılar tarihleri belirtilerek kırmızı renkli bir kalemle ilgili formlara kaydedilir. Ay sonunda bu aşılar Sağlık Ocağı/Aile Hekimi tarafından Form 012A/B’den Form 013B’ye aktarılır. Burada temel amaç; yapılan aşının bildirim sistemine bir kez girilmesini sağlayarak mükerrer bildirimi engellemektir. Özel bildirimler veya saha gezileri sırasında tespit edilen GBP hedef antijenleri dışında uygulandığı tespit edilen diğer antijenler Form 012A/B’nin "Diğer” sütununa kaydedilir, bu aşıların bildirimi yapılmaz. • Form 012A 0–59 ay aşı kayıt fişi Temel aşı kayıt formudur. Bu formda kurum tarafından uygulanan tüm kamu aşıları siyah kalemle kaydedilir. Bu form Sağlık Ocağı bölgesinin büyüklüğüne göre her Sağlık Evi veya Muhtarlık, sokak, vb. düzeyinde hazırlanır. Doğan, tespit edilen veya Sağlık Ocağı bölgesine gelen her bebek, Ev Halkı Tespit Fişi ETF, Form 004, Form 006 ve Form 012A’ya kaydedilir. Aile Hekimleri de kayıtlı bebek ve çocuklarını Form 012A’ya kaydeder. Form 012A’da yapılan aşıların her biri tarih, gün-ay-yıl olarak ilgili alana kaydedilmeli, aşının ve varsa sulandırıcısının lot no’su da belirtilmelidir. Bu forma diğer sağlık birimleri ve özel hekimler tarafından yapılan aşılar da tarihleri belirtilerek farklı renkte bir kalemle kaydedilir Kamu aşıları için mavi, özel aşılar için kırmızı renkli kalem kullanılmalıdır. 60 aylık olan çocukların kayıtları form 012B’ye aktarılır. Form 012A, Form 013 ve Form 013B’nin veri kaynağıdır. Form 012A’da bulunan "doğumda neonatal tetanoza karşı korunmuş çocuk” bölümü aşağıdaki bilgiler doğrultusunda doldurulur Yeni doğan veya tespit edilen her bebek, Form 012A’ya kaydedilirken annenin tetanoz aşılanma durumu sorgulanır. Yeni doğanın doğumda tetanoza karşı korunup korunmadığı DAİMİ GENELGE 8 aşağıdaki tabloda belirtilen aşı dozları arasındaki minimum aralıklara ve yapılan dozdan sonraki koruma sürelerine göre değerlendirilir. Eğer çocuk son geçerli doz tarafından sağlanan korunma döneminde doğduysa, neonatal tetanoza karşı korunmuş olarak işaretlenir. Çocuk doğduğunda korunma dönemi başlamamışsa, bitmişse veya anne hiç aşılanmamış ise doğumda neonatal tetanoza karşı korunmamış olarak işaretlenir. Anneye yapılmış dozlar Koruma süresi Bir geçerli doz İki geçerli doz Td1’den en az 4 hafta sonra Yok Aşıdan 15 gün sonra başlayan, 3 yıllık koruma Üç geçerli doz Td2’den en az 6 ay sonra Dört geçerli doz Td3’den en az 1 yıl sonra Beş geçerli doz Td4’den en az 1 yıl sonra Aşıdan 15 gün sonra başlayan, 5 yıllık korunma Aşıdan 15 gün sonra başlayan, 10 yıllık korunma Doğurganlık çağı boyunca korunma • Form 012B 5 yaş üzeri aşı kayıt fişi 012A gibi temel aşı kayıt formudur. Bu formda kurum tarafından uygulanan tüm kamu aşıları siyah kalemle kaydedilir. 5 yaşını geçen kişilere yapılan GBP aşıları bu forma tarih, gün-ay-yıl olarak belirtilerek aşının ve varsa sulandırıcısının lot no’su ile kaydedilmelidir. Bu forma ayrıca, diğer sağlık birimleri ve özel hekimler tarafından yapılan aşılar da tarihleri belirtilerek farklı renkte bir kalemle kaydedilir Kamu aşıları için mavi, özel aşılar için kırmızı renkli kalem kullanılmalıdır. Form 012A ile birlikte, Form 013 ve Form 013B’nin veri kaynağıdır. Okul çağı ve erişkin dönem aşılamalarının da bu forma kaydedilmesi gerektiği unutulmamalıdır. • Form 013 Sağlık Ocağı, Aile Hekimi AH, Toplum Sağlığı Merkezi TSM, diğer kuruluşlar ve Sağlık Müdürlüğü düzeyinde, yapılan aşıların ve aşı, antiserum, enjektör ve atık kutusu stok durumunun aylık olarak bir üst kademeye bildirilmesi için kullanılır. Her ayın sonunda Sağlık Ocağı, AH ve TSM tarafından, o ay yapılan aşılar Form 012A’dan ve Form 012B’den, yaş grubuna göre ayrılarak, bu forma aktarılır. Kurumlarda Form 013 hazırlanırken sadece o kurumda uygulanan kamu aşıları bildirilecektir. Burada temel amaç; yapılan aşının bildirim sistemine bir kez girilmesini sağlayarak mükerrer bildirimi engellemektir. Hep B 1. dozunun ilk 72 saat içinde uygulanması Hepatit B Kontrol Programının gereğidir ve bu uygulamanın Sağlık Ocağı/Aile Hekimi, İl ve Ülke düzeyinde takibi gereklidir. Doğumda hastanede uygulanan Hep B 1. doz aşılarının Sağlık Ocağı/Aile Hekimi tarafından takip edilebilmesi amacıyla bu aşının bildirimi, Form 013 ile bebeğin bağlı olduğu kurum tarafından da yapılmalıdır. Ay sonunda, Sağlık Ocağı/Aile Hekimine hastanelerde uygulandığı bildirilen Hep B 1. doz uygulamaları Form 012 A kaynak alınarak Form 013’ün ilgili bölümünde Bölge dışı gösterilir. Bu bölümde Bİ Bölge içi bölümüne yazılan doz sayısı Sağlık Ocağının/Aile Hekiminin uygulamalarını, BD Bölge dışı bölümüne yazılan doz sayısı hastanede yapılan uygulamaları gösterdiğinden iki bölümün toplamı Sağlık Ocağı/Aile Hekiminin Hep B 1 aşı oranının hesaplanmasında kullanılır. Bİ Bölge içi bölümüne yazılan doz sayısı Sağlık Ocağının/Aile Hekiminin lojistik takibinde de kullanılır. Mükerrer bildirimin önlenmesi için il Hep B 1. doz aşı oranı hesaplanmasında Sağlık Ocağı/Aile Hekimlerinin Form 013’de Bİ bölümünde gösterilen doz sayıları ile hastane tarafından gönderilen Form 013 doz sayıları toplamı kullanılır. Form 013 takip eden ayın ilk haftası içinde Sağlık Müdürlüğüne ulaştırılır. Sağlık Müdürlüğüne gelen formlar kontrolleri yapılarak, en geç ayın 20’sine kadar Temel Sağlık İstatistikleri Modülü TSİM programına girilir ve en geç ay sonunda Bakanlıkta olacak şekilde tek bir form halinde Bakanlığa ulaştırılır. DAİMİ GENELGE 9 • Form 013B Özel aşılardan içeriğinde DBT/DaBT, Polio, Hib, KKK ve Hepatit-B antijenlerini bulunduran aşıların bildirimi için kullanılır. Bu uygulamayı yapan kişi ve kuruluşların gönderdiği ayrıntılı liste aylık olarak bağlı olduğu Sağlık Grup Başkanlığı/TSM/Sağlık Müdürlüğü yoluyla ilgili Sağlık Ocağı/Aile Hekimine ulaştırılır ve Form 012A/B’ye aktarılır. Ayrıca saha gezilerinde tespit edilen özel aşılar da kayıt altına alınmalıdır. Özel aşılar tarihleri belirtilerek kırmızı renkli bir kalemle ilgili formlara kaydedilir. Ay sonunda bu aşılar Sağlık Ocağı/Aile Hekimi tarafından Form 012A/B’den Form 013B’ye aktarılır. Burada temel amaç; yapılan aşının bildirim sistemine bir kez girilmesini sağlayarak mükerrer bildirimi engellemektir. Form 013B, takip eden ayın ilk haftası içinde Sağlık Müdürlüğüne gönderilir. Sağlık Müdürlüğüne gelen formlar kontrolleri yapılarak, en geç ayın 20’sine kadar TSİM programına girilir ve en geç ay sonunda Bakanlıkta olacak şekilde tek bir form halinde Bakanlığa ulaştırılır. • Bölge Dışı Aşı Bildirim Formu Kişinin bağlı olduğu Sağlık Ocağı/Aile Hekimi dışında başka bir sağlık kurumu tarafından aşılanması durumunda ilgili Sağlık Ocağına/Aile Hekimine bildirimde kullanılacaktır. • Form 004 Kişisel Sağlık Fişi Her aşı seansından sonra Form 012A ve B aşı kayıt formlarına kaydedilen aşılar, tarihi gün-ay-yıl olarak belirtilecek şekilde bu forma aktarılır. • Form 005 Gebe- Lohusa İzleme Fişi Gebelere yapılan ve Form 012B’ye kaydedilen Td aşıları, tarihi gün-ay-yıl olarak belirtilecek şekilde Form 005’e de kaydedilmelidir. • 15–49 Yaş Kadın İzlem Fişi 15–49 yaş kadınlara ve gebelere yapılan ve Form 012B’ye kaydedilen Td aşıları, tarihi gün-ay-yıl olarak belirtilecek şekilde bu forma da kaydedilmelidir. • Form 006 Bebek ve Çocuk İzleme Fişi Her aşı seansından sonra Form 012A’ya kaydedilen aşılar, tarihi gün-ay-yıl olarak belirtilecek şekilde bu forma aktarılır. • Aşı kartı o Bebek/Çocuk Aşı Kartı Tespit edilen her bebek ve çocuk için Form 012A’ya kayıt sırasında aşı kartı düzenlenir, uygunsa aşısı yapılır, değilse aşı kartına ilk aşı randevu tarihi kurşun kalemle kaydedilerek verilir. Aşılama tarihi gün-ay-yıl olarak doldurulmalıdır. o Erişkin Difteri Tetanoz Aşı Kartı Tespit edilen her gebe ve yüksek riskli bölgelerdeki doğurganlık çağı kadın için Form 012B’ye kayıt sırasında aşı kartı düzenlenir, uygunsa aşısı yapılır, değilse aşı kartına ilk aşı randevu tarihi kurşun kalemle kaydedilerek verilir. Aşılama tarihi gün-ay-yıl olarak doldurulmalıdır. o Okul Aşı Kartı Okul aşılamaları sırasında aşılanan her çocuk Form 012B’ye kaydedilir ve yapılan aşılar gün-ay-yıl şeklinde tarihi belirtilerek aşı kartı verilir. DAİMİ GENELGE 10 • Aylık GBP Sürveyans Formu Bu formun temel amacı GBP kapsamındaki hastalıklarla ilgili aşılanma durumu verilerini ayrıntılı olarak toplamak ve sahadaki aşı etkinliğini izlemektir. Bu nedenle vakaların aşılanma durumları iyi araştırılmalı ve bilinmiyor sütununda vaka kalmamasına özen gösterilmelidir. Ay sonunda Form 016’ya Bildirimi Zorunlu Hastalıklar Tespit Fişi göre tespit edilen GBP kapsamındaki hastalıklar tüberküloz hariç bu forma aktarılır ve ayın ilk haftası içinde Sağlık Müdürlüğüne gönderilir. Gelen formlar Sağlık Müdürlüğünde toplanarak tek bir form haline getirilir ve takip eden ayın en geç 20’sine kadar TSİM programına girilir ve ay sonuna kadar Sağlık Bakanlığına ulaştırılır. Bu formda yer alan GBP hastalıklarına ait sayılar ile Form 017’lerdeki sayılar aynı olmalıdır. • Aşı İzlem Çizelgeleri Her Sağlık Ocağında/TSM’de, bölgesindeki aşılama oranlarını izlemek için, her bir antijene özel çizelgeler hazırlanmalı, aylık olarak işlenmeli ve aşılama oranlarının yıl içindeki seyri ve hedefe ulaşma düzeyi bu çizelgeler ile izlenmelidir. D- AŞI KONTRENDİKASYONLARI Aşıların yapılmaması gereken durumlar çok nadirdir. Kesin kontrendikasyon durumlarında ilgili aşı uygulanmaz. Kesin kontrendikasyon ve önlem alınarak aşı yapılacak durumlarda aşı takviminin ne şekilde tamamlanacağına, takip eden hekim tarafından karar verilir. Genel Aşı Kontrendikasyonları • Bir aşıya karşı gelişen anafilaktik reaksiyon, o aşının sonraki dozları için kesin kontrendikasyon oluşturur. • Bir aşı bileşenine karşı gelişen anafilaktik reaksiyon, bu maddeyi içeren tüm aşılar için kesin kontrendikasyon oluşturur. • Ateşli veya ateşsiz ciddi hastalık durumunda, izleyen hekime danışılmadan aşı uygulanmaz. Aşılara özel durumlar da vardır DaBT aşısı • Kesin kontrendikasyon o DaBT’ye bağlı ensefalopati Boğmaca bileşeni çıkarılarak takvime devam edilir. • Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar o Aşılamadan sonra 48 saat içinde ortaya çıkan 40,5oC ve üzerinde rektal ateş o Hipotonik hiporesponsif atak o Konvülsiyon o Aşılamadan 48 saat sonra ortaya çıkan ve en az 3 saat süren durdurulamayan ağlama İPA • Kesin kontrendikasyon o Neomisin, streptomisin veya polimiksin B’ye karşı anafilaktik reaksiyon • Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar o Gebelik Hib aşısı • Kesin kontrendikasyon DAİMİ GENELGE 11 o Genel kontrendikasyonlar dışında kontrendikasyonu yoktur. • Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar o Yoktur DaBT-İPA-Hib aşısı • Her bir aşı için belirtilen tüm kontrendikasyonlar birlikte dikkate alınmalıdır. OPA • Kesin kontrendikasyon o HIV enfeksiyonu veya evde HIV ile enfekte kişi olması, o Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün yetmezlik yada HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın bozulduğu durumlar. o Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar. o Ev temaslılarında bilinen immün yetmezlik durumu. • Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar o Gebelik KKK/Kızamık aşıları • Kesin kontrendikasyon o Neomisin veya jelatine karşı anafilaktik reaksiyon o Yumurtaya karşı anafilaktik veya anafilaktoid reaksiyon Anafilaksi dışındaki yumurta allerjileri engel değildir o Gebelik, o Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün yetmezlik ya da HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın bozulduğu durumlar, o Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar. • Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar o Yakın zamanda ürün veya doza göre 3–11 ay arasında değişebilir kan ürünü veya immünglobulin preparatı verilmiş olması, o Trombositopeni, o Trombositopenik purpura öyküsü. Kızamıkçık aşısı • Kesin kontrendikasyon o Neomisin veya jelatine karşı anafilaktik reaksiyon o Gebelik, o Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün yetmezlik ya da HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın bozulduğu durumlar, o Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar. • Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar o Yakın zamanda ürün veya doza göre 3–11 ay arasında değişebilir kan ürünü veya immünglobulin preparatı verilmiş olması. Hepatit B aşısı DAİMİ GENELGE 12 • Kesin kontrendikasyon o Ekmek hamuru mayasına Saccharomyces serevisiae anafilaktik reaksiyon • Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar o Yoktur BCG aşısı • Kesin kontrendikasyon o Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün yetmezlik ya da HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın bozulduğu durumlar, o Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar. o Gebelik. • Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar o HIV enfeksiyonu riski altındaki kişiler DT/Td aşısı • Genel kontrendikasyonlar dışında kontrendikasyonu yoktur. E- AŞILANMAYA ENGEL OLUŞTURMAYAN DURUMLAR YANLIŞ KONTRENDİKASYONLAR Aşağıda belirtilen durumlarda aşı uygulaması ertelenmez, aşı takvimine göre uygulamaya devam edilir. • Allerji veya astım yukarıda anlatıldığı gibi, aşının belirli bir bileşenine karşı bilinen bir alerji dışında, • °C’nin altında seyreden solunum yolu enfeksiyonu veya ishal gibi hafif hastalıklar, • Ailede aşıyı takiben yan etki görülme öyküsü, • Ailede konvülsiyon, felç veya epilepsi bulunma öyküsü, • Antibiyotik tedavisi görme, • Anne sütü alma, • Kronik kalp, akciğer, böbrek veya karaciğer hastalıkları gibi kronik hastalıklar, • Serebral palsi, Down sendromu gibi kalıcı nörolojik durumlar, • Prematürite aşılama ertelenmemelidir, • Ameliyat öncesi ve sonrası, • Malnütrisyon, • Yenidoğan sarılığı öyküsü, • Topikal cilt üzerine krem/merhem, aerosol solunum yolu ile şeklinde veya lokalize intraartiküler, intrabursal veya tendon içi vb. steroid kullanımı ya da ağız yolu ile düşük doz steroid kullanımı 2 mg/kg veya 20 mg/gün dozundan az, • Konvülsiyon öyküsü aşılama sonrası ateş görülebileceğinden, febril konvülsiyon öyküsü olan çocuklarda ateş çıkması beklenen dönemde ateş düşürücü verilmesi uygundur. Çocuk antikonvülzan tedavi alıyorsa tedavisine aksatılmadan devam edilmelidir. Aşı öncesi genel durumu iyi, sağlıklı çocukların ateşinin ölçülmesine ve fizik muayene yapılmasına gerek yoktur. Kontrendikasyonlar mutlaka sorgulanmalıdır. Aşı öncesi çocuğun DAİMİ GENELGE 13 hasta olup olmadığının sorulması yeterlidir. "Önlem alınarak aşı yapılması gereken durumlar”da aşı uygulama kararı, takip eden doktora bırakılmalıdır/doktor kontrolü sonrası aşı uygulanmalıdır. F- AÇILAN AŞI ŞİŞESİ KULLANIM SÜRELERİ Aşı üretim teknolojisinde gelişmeler ve üretilen aşıların dayanıklılıklarının arttırılması dolayısıyla aşı şişesi kullanım sürelerinde değişiklikler olmaktadır. Kural olarak çok dozlu ambalajlarda açılan her aşı şişesinin üzerine açılış tarihi ve saati mutlaka yazılmalıdır. GBP’de yer alan aşıların kullanım süreleri şöyledir • Çok dozlu liyofilize olmayan aşılar OPA, DT, Td ve Hep B aşıları aşağıdaki şartlara da uymak kaydı ile toplam süre 4 haftayı geçmemek üzere açıldıktan sonra birbirini izleyen 3 aşı seansında kullanılabilir. 1. Son kullanma tarihi geçmemiş olmalı, 2. Aşılar bu süre boyunca sürekli uygun soğuk zincir şartlarında saklanmış olmalı, 3. Aşı flakonları suyla temas gibi kontaminasyona maruz kalmamış olmalı, 4. Aşılama için dozlar flakonlardan alınırken steril teknikler kullanılmış olmalı, 5. Eğer varsa flakon üzerindeki VVM Aşı Flakonu İzlemcisi göstergesi kullanılabilir durumda olmalıdır. Yukarıdaki şartlar yerine getirilemiyorsa o aşı flakonu artık kullanılmamalıdır. Gezici aşı uygulamalarında sahaya götürülen aşılardan hiç açılmamış flakonlar yukarıdaki şartları sağlamak kaydı ile dönüşte buzdolabına yerleştirilir ve öncelikle kullanılır. Açılmış flakonlar ise yukarıdaki şartları sağlamak kaydı ile aynı gün içerisinde kullanılabilir. • Çok dozlu liyofilize sulandırılan aşılar o BCG aşısı sulandırıldıktan sonra +2 – +8oC’de ve karanlıkta korunmak şartıyla 6 saat içinde, o Çok dozlu Kızamık ve Kızamıkçık aşısı sulandırıldıktan sonra +2 – +8oC’de ve karanlıkta korunmak şartıyla 4 saat içinde kullanılmalıdır. • Tek dozlu liyofilize aşılar o Tek dozlu Hib ve KKK aşısı sulandırıldıktan sonra hemen kullanılmalıdır. • Tek dozlu kombine aşılar o Difteri, aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio, Hemofilus influenza tip b içeren beşli karma aşıda, aynı pakette enjektör içerisinde sıvı formda DaBT ve İPA, ayrı flakon içinde liyofilize Hib bulunmaktadır. Liyofilize Hib aşısı sıvı formda olan DaBT-İPA ile sulandırıldıktan sonra hemen uygulanmalıdır. Aşı sulandırmada genel ilkeler o Her aşı kendi sulandırıcısı ile sulandırılmalıdır. Farklı aşıların sulandırıcıları değiştirilerek kullanılamazlar, yanlış sulandırıcı kullanımı aşı etkinliğinin yok olmasına veya ASİE’lere zemin hazırlar. o Daima aşıyı üreten firmanın sağladığı sulandırıcı kullanılmalıdır. o Başka amaçlar için kullanılmak üzere üretilen steril su ya da fizyolojik serum aşı sulandırmakta kullanılamaz. o Aşı uygulanan birimlerde sulandırıcılar da buzdolabında tutulmalıdır. o Aşılar, aşılama hazırlıkları tamamlandıktan sonra sulandırılmalıdır. o Aşıyı sulandırmadan önce eller temiz su ve sabunla yıkanmalıdır. DAİMİ GENELGE 14 o Aşı flakonu, sulandırıcı ve enjektörler kontrol edilmelidir doğru aşı/sulandırıcı, varsa aşı flakon izlemcisi, son kullanma tarihi. o Sulandırmadan önce flakona parmakla fiskeler vurularak toz liyofilize aşının flakonun dibine çökmesi sağlanmalıdır. o Sulandırılan aşının buz aküsü ile direkt teması ve donması engellenmelidir. Işığa duyarlı aşılar ışıktan korunmalıdır. o Sulandırma işleminde sulandırıcının tamamı kullanılmalıdır. Liyofilize aşıların sulandırılması 1 Çok dozlu aşıların sulandırılması o Her yeni uygulama için yeni bir sulandırma enjektörü ve iğne ucu kullanılmalı ve bütün çözücünün enjektöre dolması sağlanmalı, daha sonra sulandırıcının tamamı aşı flakonu içine boşaltılmalıdır. o Sulandırıcı ve aşıyı karıştırmak için birkaç kez yavaşça enjektöre çekilip, tekrar yavaşça flakonun içerisine boşaltılarak karıştırma işlemi tamamlanmalıdır. o Sulandırma işlemi sonrası enjektör ve iğnesi ayrılmadan güvenli atık kutusuna atılmalıdır. o Her uygulama için yeni bir aşı enjektörü kullanılmalıdır. 2 Tek dozlu aşıların sulandırılması o Her yeni uygulama için yeni bir aşı enjektörü ve iğne ucu kullanılmalıdır. Önce bütün çözücünün enjektöre dolması sağlanmalı, daha sonra sulandırıcının tamamı aşı flakonu içine boşaltılmalıdır. o Sulandırıcı ve aşıyı karıştırmak için birkaç kez yavaşça enjektöre çekilip, tekrar yavaşça flakonun içerisine boşaltılarak karıştırma işlemi tamamlanmalıdır. Enjektör flakondan hiç çıkarılmadan aşının tamamı enjektöre çekilmeli ve aşı uygulanmalıdır. o Aşılama işlemi sonrası enjektör ve iğnesi ayrılmadan güvenli atık kutusuna atılmalıdır. 3 Tek dozlu DaBT-İPA-Hib beşli aşısının sulandırılması o Beşli aşı, DaBT-İPA içeren sıvı halde kullanıma hazır enjektör ve flakon içerisinde liyofilize halde Hib olarak aynı paket içerisindedir. o Liyofilize halde flakon içerisinde bulunan Hib, sıvı halde enjektör içinde bulunan DaBT-İPA ile sulandırılır. o Öncelikle bütün sıvının flakona dolması sağlanmalıdır. Daha sonra enjektör flakondan ayrılmadan, flakon çalkalanarak Hib eritilmeli ve aynı enjektöre çekilerek bekletilmeden uygulanmalıdır. o Aşılama işlemi sonrası enjektör ve iğnesi ayrılmadan güvenli atık kutusuna atılmalıdır. G- AŞI UYGULAMA TEKNİKLERİ Aşı uygulama teknikleri şeması Ek-2’de verilmiştir. a BCG aşısı uygulaması 1. Sol kol açık ve düz tutulur. 2. Enjektör ve iğne cilde paralel olacak şekilde, sol omuz bölgesine yakın enjeksiyon yapılır. 3. İğne ucu ile cilt hafifçe kaldırılarak cilt içine intra dermal-intra kutan uygulanır. 4. Cilt içine uygulamada ciltte 5-6 mm büyüklüğünde bül kabarıklık oluşmalıdır. 5. BCG aşısı 0 yaşta 0,05 ml, 1 yaş üzerinde 0,1 ml uygulanır. b PPD ile Tüberkülin Cilt Testi TCT uygulaması DAİMİ GENELGE 15 1. Sol ön kolun 2/3 üst kısmında iç veya dış yüzüne, cilt içine yapılır. 2. Kullanılacak alanda cilt lezyonu olmaması ve venlere uzak olması gerekir. 3. 5 TÜ’den 0,1 ml doz cilt içine verilir. 4. Cilt yüzeyinin hemen altına iğnenin oblik uç kısmı yukarı gelecek şekilde tutularak yapılır. 5. Enjeksiyondan sonra 6–10 mm çaplı bir kabarcık oluşmalıdır. 6. Test uygun yapılmamışsa hemen ikinci bir test dozu birkaç cm uzak bir yere yapılır ve yeri işaretlenir. 7. Test yapıldıktan 48–72 saat sonra 2–3 gün endurasyon çapı şeffaf bir cetvelle milimetrik olarak ölçülür. TCT ölçümü* Değerlendirme 0–5 mm Negatif kabul edilir ve aşılanır. 6–9 mm Şüpheli kabul edilir, 1 hafta sonra TCT tekrarlanır, yine 6–9 mm bulunursa negatif kabul edilip aşılanır. 10 mm ve üzeri ise pozitif kabul edilir. 10 mm ve üstü Pozitif kabul edilir, enfeksiyon olarak değerlendirilir ve ailesi ile birlikte incelenir, hasta bulunmazsa koruyucu tedaviye alınır. * Endurasyonun oluşan sertliğin çapı ölçülmeli, kızarıklık ölçülmemelidir. c DaBT-İPA-Hib/DT/Td/Hep B/Hib aşısı uygulaması 1. 12 aya kadar bebeklerde deltoid kası radial sinirin yüzeysel yerleşimi ve kasın aşıyı uygun şekilde absorbe edecek kadar gelişmiş olmaması nedeniyle güvenli intramusküler IM uygulama için uygun değildir. Dolayısıyla bebeklerde IM uygulama için uyluğun orta veya üst 1/3 kısmında, vastus lateralis kasının ön yan bölümü kullanılır. 2. 12. aydan sonra, kolun üst kısmına deltoid kas içine yapılır. Kol dirsekten, bacak dizden 45° içe bükülür ve enjektör 90° dik açıyla cilde girerek, kas içine intramusküler uygulanır. 3. DaBT-İPA-Hib, DT, Td, Hib aşıları ml uygulanır. 4. Hep B aşısı 10 yaşa kadar 0,5 ml, 10 yaş ve üzerinde 1 ml uygulanır. d KKK/Kızamık/Kızamıkçık aşısı uygulaması 1. Kolun üst kısmına, deltoid kasa uyan bölgeye yapılır. 2. Kol dirsekten 45° içe bükülür, enjektör 45° eğimle cildi geçerek, cilt altına subkutan, SC uygulanır. 3. KKK/Kızamık/Kızamıkçık aşısı 0,5ml uygulanır. e OPA 1. Ağızdan verilir. 2. Çocuğun başı geriye doğru eğilir, ağzı açılıp bir elle yanaklardan tutulurken diğer elle dil üzerine aşı damlatılır. 3. Damlalığın ucunun çocuğun ağzına değmemesine dikkat edilir. 4. Damlatılması gereken miktar aşı tipine göre değişebilir. Kaç damlanın bir doza eşdeğer olduğu aşı flakonu üzerinden kontrol edilmelidir halen kullanılan aşıda 2 damla 1 dozdur. H- AŞI LOJİSTİĞİ 1 Aşıların Sevkiyatı DAİMİ GENELGE 16 GBP için gerekli aşı ve malzemeler sevk dönemlerinde ve düzenli aralıklarla dağıtılırlar. Aşağıda yer alan tabloda aşı depolaması yapılan ve kullanılan merkezlere ne kadar süre için aşı sevkiyatı yapılması gerektiği belirtilmektedir. Aşının depolandığı yer Sevk dönemleri Bölge deposu ve İl deposu Üç ayda bir İlçe deposu / TSM Ayda bir Sağlık Ocağı / Aile Hekimi Ayda bir Sağlık Evi Haftada bir Kurumların aşı, antiserum ve malzeme ihtiyaçları bu sevk dönemi süreleri dikkate alınarak hesaplanır. Sağlık Bakanlığı merkez deposundan İl Sağlık Müdürlüklerine aşı ve antiserum dağıtımı aşağıda belirtilen dönemler için, ilgili dönemin ilk ayında il deposunda olacak şekilde yapılmaktadır. Sevk dönemi Aylar 1 Ocak – Şubat – Mart 2 Nisan - Mayıs – Haziran 3 Temmuz – Ağustos – Eylül 4 Ekim – Kasım – Aralık 2 AŞI İHTİYACININ BELİRLENMESİ Dönemlik aşı ihtiyacı belirlenirken o dönemde tüketilmesi planlanan aşı yanında rezerv stok ve fire de dikkate alınmalıdır. a İl Sağlık Müdürlüğü aşı ihtiyacı Her dönemde kullanılması beklenen aşı miktarı, her antijen için dönem hedef nüfusu göz önünde bulundurularak ayrı ayrı hesaplanmalıdır. Yıllık hedef nüfus dörde bölünerek üç aylık dönem hedef nüfusu bulunur. Belirlenen hedef nüfus uygulanan aşı doz sayısı ile çarpılarak yapılacak aşı miktarı hesaplanır örneğin katsayı DaBT-İPA-Hib için dört, Hep B için üç, BCG için bir, vb olmalıdır. Hesaplanan aşı miktarına fire payı ve rezerv stok eklendikten sonra çıkan miktar ilin üç aylık ihtiyacını yansıtmaktadır. Son olarak hesaplanan bu miktardan il depo mevcudu çıkarılarak nihai üç aylık istek miktarı bulunmalıdır. Bu miktarı kontrol etmek için bir önceki yılın aynı döneminde kullanılan aşı miktarına bakılır. Her bir aşı için önceki yılın aynı sevkiyat dönemine ait 3 ayın Form 013 arka yüzlerinde "Dönem içi açılan” sütunundaki flakon sayıları toplanarak o dönemde tüketilen flakon miktarı saptanır. Üç aylık aşı ihtiyacının hesaplanması sırasında, hedef nüfus veya geçen yıl aynı dönemde kullanılan aşı miktarı üzerinden yapılan hesaplamalarda ortaya çıkan ihtiyacı artıracak ya da azaltacak değişiklikler aşı günleri düzenleme, eksik aşıları tamamlama, aşılama stratejilerinde değişiklik, okul aşılamaları, risk grubu aşılamaları vb. ek olarak göz önüne alınmalıdır. Bu tür ek çalışmalar yazılı olarak Bakanlığa bildirilmelidir. Üç aylık aşı ihtiyacı için belirlenen miktar sevkiyat dönemi öncesinde Bakanlığa bildirilir. b Sağlık Ocağı/Aile Hekimi aşı ihtiyacı DAİMİ GENELGE 17 Sağlık ocakları/Aile Hekimleri aşıları genellikle aylık olarak almaktadırlar. Sağlık Ocağı/Aile Hekimliği düzeyinde aylık aşı ihtiyacı şu şekilde hesaplanır; • Daha önceye ait Form 013’ler varsa Bebek ve gebe aşıları için kullanılması beklenen aylık miktar genellikle bir önceki ay kullanılan miktara yakındır. Form 013 arka yüzünde "dönem içinde açılan” sütununda her aşı için bir önceki ay tüketilen flakon sayısı bulunur. Daha sağlıklı bir rakam elde etmek için bir önceki yılın açılan flakon sayıları toplamı 12’ye bölünerek aylık ortalamalar alınır. Elde bulunan aşı, ihtiyaçtan çıkarılarak o ay için il deposundan talep edilecek miktar belirlenir. Ay içinde aşı tüketimini artıracak ya da azaltacak değişiklikler olması bekleniyorsa talep edilen miktar buna uygun şekilde değiştirilmelidir. • Daha önceye ait Form 013’ler yoksa Geçmiş aylara ait tüketim kaydına ulaşılamadığında, ilk ay ihtiyacı hedef nüfusa göre hesaplanır. Bu hesaplamada ilin ortalama fire yüzdesi ve rezerv stok da dikkate alınmalıdır. Sonraki aylarda Form 013’deki açılan flakon sayısı dikkate alınmalıdır. Sağlık Ocağı bölgesindeki 0–11 aylık’ çocuk ve gebe kadın sayıları tam olarak biliniyorsa veya Aile Hekimi kayıtlı hedef nüfusuna göre kullanılması beklenen miktar aşağıdaki gibi hesaplanır. Uygulanacak yaklaşık doz sayısı = Hedef nüfus / 12 x Aşı takvimindeki doz sayısı Doz olarak bulunan bu miktar, aşının bir flakonundaki doz sayısına bölünür. Sonu bir üstteki tam sayıya yuvarlanarak kullanılacak flakon sayısı bulunur örneğin 3,1 flakon çıkarsa bu rakam 4 flakona yuvarlanır. Buna fire yüzdesi ve rezerv stok eklenerek o ay talep edilecek aşı miktarı belirlenir. Elde bulunan aşı ihtiyaçtan çıkarılarak o ay için il deposundan talep edilecek miktar belirlenir. Sağlık Ocağı bölgesindeki hedef nüfus bilinmiyorsa, bölgenin toplam nüfusu ilin kaba doğum hızı ile çarpılarak kaba doğum hızı bilinmiyorsa %3 olarak alınmalıdır 0 yaş bebek nüfusu bulunabilir. Gebe kadın sayısı da pratikte 0–11 ay bebek sayısına eşit kabul edilir. Rezerv stok Olağanüstü durumlar, aşı sevkiyatında gecikme veya talepte beklenmedik bir artış olduğu durumlarda depolanan aşı miktarı yetersiz kalabilir. Bu gibi durumlarda aşısız kalmamak için rezerv stok bulundurulmalıdır. Ayrıca destek aşılama çalışmaları gibi aşı ihtiyacının arttığı dönemler önceden planlanmalı ve rezerv stoğun devamlılığı sağlanmalıdır. Rezerv stok miktarı; merkez depoda 3 aylık, bölge ve il depolarında 1 aylık, ilçe ve Sağlık Ocağı/Aile Hekimliği depolarında 1 haftalık ihtiyacı karşılayacak şekilde planlanmalıdır. İl depolarında merkez depodan nakliyat zamanı da hesaplanarak rezerv stoğa ihtiyaç duyulmadan önce yeni aşı talepleri yapılmalıdır. Rezerv stok aşıları diğer aşılardan ayrı bir yerde tutulmamalıdır. Rezerv stok için planlanan aşılar her bir sevkiyatta yenileri ile değiştirilmeli, daha erken miatlı aşıların kullanımına öncelik verilmelidir. Fire yüzdesi Açılan aşıların kullanım sürelerinin sınırlı olması ve enjektörlerdeki ölü boşluklar vb. nedenlerle çok dozlu flakonlardaki aşının tamamı kullanılamayabilir. Açılan flakonlardaki aşıdan kullanılamayan miktarın açılan doza oranına fire payı denir. Bunun 100 ile çarpımı fire yüzdesini verir. DAİMİ GENELGE 18 Bir aşı flakonunun açılmadan önce kullanılamaz hale gelmesi örneğin kırılan flakonlar, donmaya veya sıcağa maruz kalan aşılar, miadının dolması gibi nedenlerle aşının kullanılamaz hale gelmesi ise zayi olarak tanımlanmaktadır. Zayi öngörülmeyen bir kayıp olduğundan ihtiyaç planlamasında dikkate alınmaz. Fire yüzdesi aşı cinsine, aşı seanslarının sıklığına ve yerleşim yerlerinin dağınıklığına göre değişir. İlk ihtiyaç planlamasında il düzeyindeki fire yüzdeleri dikkate alınmalı ancak bu yüzdenin kurum düzeyinde değişebileceği bilinmeli ve daha sonraki dönemlerde ihtiyaç planlamasında o kuruma ait fire yüzdeleri dikkate alınmalıdır. Fire yüzdesini hesaplamak için aşağıdaki formül kullanılır Fire yüzdesi = Açılan flakon doz sayısı – Uygulanan doz sayısı x 100 Açılan flakon doz sayısı Açılmamış flakonda zayi nedenleri Açılmış flakonda fire nedenleri Miadının geçmesi Aşı flakon izlemcisinde "kullanılamaz” durumu Sıcağa maruz kalma Donma Flakonlarda kırılma Hatalı sayım Çalınma vs. Sahadan dönen sulandırılmış/açılmış aşılar Enjektörlerdeki ölü boşluklar Yanlış sulandırma Flakon kapaklarının ıslanması gibi nedenlerle kontaminasyon şüphesi Uygulama sırasında meydana gelen kazalar Kullanım süresinin dolması Soğuk zincirde kırılma vs. Maksimum stok Maksimum stok, yeni bir sevkiyat devresinin başında depoda bulunması gereken miktardaki aşı ve malzemeleri ifade eder. Maksimum stok hesaplaması yapılırken fire payı ve rezerv stok da dikkate alınmalıdır. Aşı ihtiyacının belirlenmesine yönelik bazı örnekler Ek-3’de yer almaktadır. I- SOĞUK ZİNCİR Soğuk zincir, bir aşının etkinliğini üretiminden kişiye uygulanana kadar koruyan ve ihtiyacı olanlara yeterli miktarda etkin aşının ulaşmasını sağlayan insan ve malzemeden oluşan sistemdir. Zamanında ve istenilen miktarda aşı temin edilemediğinde aşı uygulamalarında aksamalar olacaktır. Kullanılan aşılar etkin değilse, %100 aşılama oranlarına ulaşılsa bile bağışık bir toplum oluşturma hedefine ulaşılamayacaktır. Bu nedenle soğuk zincir GBP’nın en önemli bileşenlerinden biri olarak büyük önem taşımaktadır. Tüm aşılar ısıya hassastır. Ayrıca BCG, Kızamık, KKK, Kızamıkçık aşıları güneş ışığı gibi ultraviyoleye de hassastır. Aşıların tahrip olmasının sebebi, ısının kümülatif etkisidir. Yani bir kerede çok yüksek 30–35°C üzeri sıcaklığa maruziyet kadar, birçok kereler daha az sıcaklıklara 10–30°C arası maruziyet de aşıyı aynı derecede bozabilir. Bir kez aşının etkinliği kaybolur ya da azalırsa, aşılar eski haline döndürülemez, bu nedenle soğuk zincir süreklilik gerektirir. Öte yandan Polio, Kızamık, KKK, Kızamıkçık, liyofilize Hib ve BCG aşıları dondurulabilirken; DaBT-İPA-Hib, DT, Td ve Hepatit B aşıları ile liyofilize aşıların sulandırıcılarının hiçbir zaman donmaması gerekir. Dondurulmaması gereken aşılar ve sulandırıcılar donduğunda aşı DAİMİ GENELGE 19 olma özelliğini yitirmekte, geri dönmeyecek şekilde hasara uğrayarak çökeltiler oluşturabilmektedir. Donma durumlarında bazen şiddetli çalkalama ile homojene yakın bulanıklık meydana gelebilmekte ve sanki donmamış izlenimi verebilmektedir. Bu nedenle tek başına çalkalama testi aşının kullanılabilir olduğunu göstermez. Burada önemli olan husus sürekli ısı izlemlerinin yapılarak kayıt altına alınması olduğundan sürekli ısı kaydeden sistemlerin kullanılması yaygınlaştırılmalıdır. İl düzeyinde soğuk zincir uygulamaları aşağıdaki kurallara göre düzenlenir • Aşıların dağıtımında ve kullanımında son kullanma tarihleri mutlaka göz önüne alınarak, miadı kullanım süresi daha önce dolacak aşıların kullanımına öncelik verilmeli, miadı dolmuş olanlar imha edilmelidir. • Gönderilen aşılar farklı firmalar tarafından üretildiğinden uygulama dozları için mutlaka prospektüsleri kontrol edilmelidir. • İl depolarında bulunan soğuk hava depoları, buzdolapları ve sağlık kuruluşlarında bulunan buzdolaplarının içerisine aşı, antiserum, buz aküsü ve su bidonlarından başka hiçbir malzeme ilaç, yiyecek, içecek, enjektör, vb konulmamalıdır. Aşı uygulanan birimlerde sulandırıcılar da buzdolabında saklanmalıdır. • Aşı dolabı olarak buzluk ve alt bölümü ayrı olan çift kapılı no-frost buzdolapları tercih edilmelidir. • Aşı dolaplarında en az bir adet güvenilir termometre olmalıdır. Termometrelerin sürekli ısı kaydeden ve belirlenen aralığın dışına çıktığında uyarı veren modelleri tercih edilmelidir. Bozulan veya kırılan termometre hemen yenisi ile değiştirilmelidir. Buzdolabının ısısı +2 ila +8 oC arasında korunmalıdır. Özellikle +4 oC’de kalması sağlanmalıdır. • Buzdolabı her açıldığında ısının kontrol edilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Buzdolabının kapısına bir ısı izlem çizelgesi yapıştırılarak dolabın ısısı sabah ve akşam bu çizelgeye kaydedilmelidir. Isı izlem çizelgesinin altında soğuk zincir sorumlusunun ve yedeğinin adı, soyadı bulunmalıdır. • Aşıların saklandığı buzdolabı aşırı soğuk ve sıcağa maruz kalmayacak şekilde uygun bir odaya yerleştirilmelidir. Buzdolabı kışın ısıtılan odalardan birine gölgede olacak şekilde, ısıtıcılardan uzak, duvardan en az 10–15 cm mesafede düz bir zemine yerleştirilmelidir. • Tatil dönemleri ve elektrik kesintilerinde, il ve kurum düzeyinde soğuk zincir sorumluları dolap ısısını kontrol ederek gereken önlemleri almalıdır. • Merkezden illere 3 ayda bir yapılan aşı sevkinde kullanılan soğutuculu frigorifik kamyonların soğutucu üniteleri ilde bulunduğu süre içerisinde şebeke elektriği ile çalıştırılmalı, bunun için de kamyonun park edeceği yere elektrik hattı sanayi elektriği = 380 volt trifaze çekilmiş olmalıdır. • Ankara merkez depodan kurye ile sevk yapılması gereken hallerde, aşı naklinde yalnızca uzun ömürlü aşı nakil kabı kullanılmalıdır. • İllerden kurumlara aylık olarak yapılan aşı sevklerinde 4 saate kadar olan mesafelere askılı tip aşı nakil kabı kullanılabilir. Daha uzun mesafeler için uzun ömürlü aşı nakil kabı kullanılmalıdır. • İl içi aşı nakillerinin İl Soğuk Zincir Sorumlusunun gözetiminde merkezden kurumlara tek elden yürütülmesi esastır. Bu amaçla kullanılmak üzere aşı nakil araçları hizmete sunulmalıdır. DAİMİ GENELGE 20 • Her yıl, ilin soğuk zincir malzemesi mevcudu, periyodik bakım ve tamir gerektirenler ile yeni malzeme ihtiyacı belirlenmeli, onarımı veya temini sağlanmalı, ilgili malzemenin servis sözleşmeleri yenilenmelidir. • İlk kullanılacak kutusu Daha önceki aşılama seanslarında açılmış aşıların diğer flakonlara karışmasını önlemek ve bunların öncelikli olarak kullanılmasını sağlamak için, buzdolabında dikkat çekici bir biçimde işaretlenmiş ayrı bir kutu bulundurulmalı ve orta rafta tutulmalıdır. Kullanılmayacak hale gelmiş aşı ve sulandırıcı flakonları buzdolabında tutulmamalıdır. Aşılar yalnızca buzdolabı raflarında tutulmalıdır. Kapak bölümündeki raflara aşı konulmamalıdır. Buzdolabına aşı yerleştirirken dikkat edilecek hususlar • Buzdolaplarının standart olarak üstten soğutma yapmadığı çeşitli modellerde alttan, yan duvardan soğutmalı sistemlerin olduğu unutulmamalı ve buzdolabı kullanım kılavuzu dikkatle incelenerek soğutmanın hangi bölümden yapıldığı, daha soğuk ve daha sıcak rafların hangisi olduğu mutlaka öğrenilmeli ve aşı yerleşimi buna göre düzenlenmelidir. • Üstten soğutmalı bir buzdolabı için aşı yerleşim şeması ekte yer almaktadır. • Aşı flakonları, aralarında yeterli hava akımı dolaşacak şekilde yerleştirilmelidir. • Donmaya hassas olan aşılar buzdolabının soğutucu kısmından uzakta tutulmalı, aşılar orijinal kutularının içerisinde saklanmalı ve buzdolabının duvarı ile temas ettirilmemelidir. • Aşı yerleştirilmesinde, miadı yakın olan aşıların ön kısımda bulunmasına dikkat edilmelidir. • Dolap kapağına hiç bir şey konulmamalıdır. • Buzdolaplarının içerisine aşı, sulandırıcı, antiserum, buz aküsü ve su bidonlarından başka hiçbir malzeme ilaç, yiyecek, içecek, enjektör, vb konulmamalıdır. • Buzlukta aralıklı olarak dizilmiş buz aküleri bulundurulmalıdır. • Buzluğun 0,5 cm den fazla kalınlıkta buzlanmamasına dikkat edilmelidir. • Aşılar buzluğa konulmamalıdır. • Üstten soğutmalı bir buzdolabı için buzdolabının; o Üst rafına OPA, sulandırıcıları ayrı olmak üzere Hib, BCG, KKK, Kızamık ve Kızamıkçık aşıları o Orta rafına DaBT-İPA-Hib, kuduz aşısı o Alt rafına Hep B, Td, DT, PPD solüsyonu, aşı sulandırıcıları ve tüm antiserumlar, yerleştirilmelidir. o Ayrıca sulandırıcısı ayrı olmak üzere meningokok aşısı üst rafa; meningokok aşısının sulandırıcısı ve grip aşısı alt rafa konulmalıdır. • En alt kısma sebzelik dolap ısısının sabit tutulmasına yardımcı olmak üzere su şişeleri yerleştirilmelidir. • Uzun süreli elektrik kesintilerinde buzdolabı ısısı düzenli olarak kontrol edilmeli, gerekirse buzluktaki buz aküleri buzdolabı kapağına yerleştirilmeli ve kapak sık sık açılmamalıdır. İzolasyonu iyi bir buzdolabında bu yolla genellikle 24 saat süre ile ısı korunur. Daha uzun süreli kesintilerde acil durum planı uygulanmalıdır. • Aşılar buzdolabı temizliği yapılırken aşı nakil kabında korunmalı ve buzdolabı çalıştırıldıktan sonra uygun ısı aralığına ulaşılınca buzdolabına aktarılmalıdır. DAİMİ GENELGE 21 Buzdolabı termostat ayarlamasına yönelik bilgiler ve buzdolabı aşı yerleşim şeması Ek3’de verilmiştir. Aşı nakil kaplarının kullanımı Aşı nakil kapları sahip oldukları soğuk ömürlerine bakılarak kısa veya uzun ömürlü olarak ikiye ayrılırlar. Soğuk ömürleri 1 gün ve daha az olan aşı nakil kapları kısa ömürlü askılı aşı nakil kabı, soğuk ömürleri 3–5 gün arasında olanlara ise uzun ömürlü aşı nakil kabı denilir. Aşıların nakil kaplarına yerleştirilmesi aşağıdaki kurallara göre yapılır; 1. Aşı seansının yapılacağı veya gezici aşılama hizmeti planlandığı günün sabahı, ihtiyaç duyulan tüm buz aküleri buzluktan çıkarılmalıdır. 2. Buz aküleri buzdolabı dışında çalkalama sesi duyulana kadar bekletilmelidir. Örneğin - 20ºC’ de donmuş bir buz aküsü için +20ºC olan bir odada yaklaşık 1 saat bekletmek gerekir. Buz Tavsiye Et 1159 Sağlık Bakanlığı verilerine göre 4-10 Temmuz haftasında vaka sayıları 117 bin 95’e ulaşırken; Türk TORAKS Derneği, vaka sayılarının hızla yükselmesine neden olan Omicron’un BA. 4 ve BA. 5 alt varyantlarına karşı ikinci hatırlatma dozlarının yapılması gerektiğine dikkat çekti. Dernek Genel Başkanı Prof. Dr. Oya İtil “İlk iki doz için Sinovac uygulanan bireylerde, hatırlatma dozlarının mRNA aşısı ile sürdürülmesi önerilmektedir” derken; Solunum Sistemi Enfeksiyonları Çalışma Grubu Yürütme Kurulu üyesi Prof. Dr. Abdullah Sayıner de “İki doz mRNA aşısından sonra hatırlatma dozu üçüncü doz uygulaması gereklidir” ifadesini kullandı. Sağlık Bakanlığı verilerine göre 4-10 Temmuz haftasında vaka sayıları 117 bin 95'e ulaşırken; Türk TORAKS Derneği, vaka sayılarının hızla yükselmesine neden olan Omicron'un BA. 4 ve BA. 5 alt varyantlarına karşı ikinci hatırlatma dozlarının yapılması gerektiğine dikkat çekti. Dernek Genel Başkanı Prof. Dr. Oya İtil "İlk iki doz için Sinovac uygulanan bireylerde, hatırlatma dozlarının mRNA aşısı ile sürdürülmesi önerilmektedir" derken; Solunum Sistemi Enfeksiyonları Çalışma Grubu Yürütme Kurulu üyesi Prof. Dr. Abdullah Sayıner de "İki doz mRNA aşısından sonra hatırlatma dozu üçüncü doz uygulaması gereklidir" ifadesini Toraks Derneği Genel Başkanı Prof. Dr. Oya İtil ile Türk TORAKS Derneği Solunum Sistemi Enfeksiyonları Çalışma Grubu Yürütme Kurulu üyesi Prof. Dr. Abdullah Sayıner, vaka sayılarındaki artışla ilgili bugün yazılı açıklama DR. Oya İtil, aşıların düzenli yaptırılmış olmasının ağır hastalık geçirme, hastaneye yatış ve ölüm riskini belirgin düzeyde azalttığına dikkat çekerek şunları kaydetti "SİNOVAC'IN YAPILAN SINIRLI ÇALIŞMALARDA BU AŞININ OMİCRON VARYANTINA KARŞI ETKİLİ OLMADIĞI GÖSTERİLMİŞTİR""Covid enfeksiyonu geçirme ve çevreye bulaştırma riskini daha az olarak engellemektedir. Bu nedenle, tüm çocukların, ergenlerin ve erişkinlerin Bakanlıkça izin çıkan aşılarını yaptırmaları gerekmektedir. Ayrıca daha önce yaptığımız açıklamalarla dile getirdiğimiz gibi yukarıda saydığımız sebeplerle 5-12 yaş arası çocukların da aşılanması gerekmektedir. Vatandaşlarımızın büyük bölümü başlangıçta iki doz inaktif aşı olan Sinovac Coronavac olmuştur. Bu aşı pandeminin ilk döneminde etkili olmuştur. Ancak, yapılan sınırlı çalışmalarda bu aşının Omicron varyantına karşı etkili olmadığı gösterilmiştir. Maalesef, Sağlık Bakanlığı'nın gerçek yaşamda inaktif aşının etkililiğine ilişkin hiçbir değerlendirme yapmamış ve yayınlanmamış olması ülkemiz açısından büyük bir eksikliktir ve bu tür önerilerin çok sınırlı verilerden çıkarımlarla yapılmasına neden olmaktadır."İLK İKİ DOZ İÇİN SİNOVAC UYGULANAN BİREYLERDE, HATIRLATMA DOZLARININ MRNA AŞISI İLE SÜRDÜRÜLMESİ ÖNERİLMEKTEDİR"Var olan bilimsel veriler ışığında, günümüzde Omicron varyantının ve adlı alt varyantlarının egemen etken olduğu dikkate alındığında, başlangıçta olunan inaktif aşıların koruyuculuk açısından hesaba katılıp katılmayacağı ya da nasıl hesaba katılacağı bilinmemektedir. Bu bağlamda, iki doz Sinovac yanında 3 doz mRNA aşısı uygulanan bireylerle, yalnızca üç doz mRNA aşısı yapılan bireylerdeki enfeksiyon/hastalık risklerinin karşılaştırmalı analizinin yapılması çok yararlı olacaktır. Ancak böyle bir veri bulunmamaktadır. Omicron döneminde, iki doz Sinovac sonrası üçüncü doz olarak mRNA aşısı uygulanması, üç doz Sinovac aşısı uygulanmasına göre çok daha etkili bir bağışıklık sağlamaktadır. Bu nedenle, ilk iki doz için Sinovac uygulanan bireylerde, hatırlatma dozlarının mRNA aşısı ile sürdürülmesi önerilmektedir."Prof. Dr. Abdullah Sayıner de şunları ifade etti "İKİ DOZ MRNA AŞISINDAN SONRA HATIRLATMA DOZU ÜÇÜNCÜ DOZ UYGULAMASI GEREKLİDİR VE İKİNCİ DOZU İZLEYEN 4'ÜNCÜ AYDAN İTİBAREN ÖNERİLMEKTEDİR""İki doz mRNA aşısından sonra hatırlatma dozu üçüncü doz uygulaması gereklidir ve ikinci dozu izleyen 4'üncü aydan itibaren önerilmektedir. Omicron döneminde bakımevi sakinlerinde yapılan bir çalışmada, üçüncü hatırlatma mRNA aşı dozu yapılmasının enfeksiyon riskini önleme etkinliği, yalnızca iki doz mRNA aşılaması tamamlanan bireylere göre yüzde 46,9 daha fazladır. Üçüncü doz aşı etkinliği, hiç aşılanmamış bireylere göre yüzde 80-90 düzeyindedir. Benzer şekilde, bir başka çalışmada Omicron döneminde, üç doz mRNA aşısı olanlarda semptomatik enfeksiyon riski, iki doz olanlara göre yüzde 67 daha düşük bulunmuş, enfeksiyon gelişenlerde virüs yükü de daha düşük bulunmuştur."HENÜZ ÇOCUK VE ERGENLERDE ÜÇÜNCÜ DOZUN AĞIR HASTALIĞA KARŞI UZUN VADELİ ETKİNLİĞİNE İLİŞKİN YETERLİ VERİ YOKTUR"Omicron döneminde, çocuk ve ergenlerde ilk iki doz mRNA aşı etkinliği ikinci ayda belirgin azalmaktadır. 150'nci günde etkinlik kalmamaktadır. Üçüncü doz yapıldığında, etkinlik üçüncü dozdan 1,5 ay sonra yüzde 71 bulunmuştur. İki doz aşının ergenlerde hastaneye yatış gerektiren ağır hastalığa karşı etkinliği görece daha iyidir. Henüz çocuk ve ergenlerde üçüncü dozun ağır hastalığa karşı uzun vadeli etkinliğine ilişkin yeterli veri yoktur."60 YAŞ ÜSTÜ BİREYLERİN ÜÇÜNCÜ DOZDAN EN AZ 4 AY SONRA DÖRDÜNCÜ DOZ AŞILARINI OLMALARI ÖNERİLMEKTEDİR"Üçüncü doz aşıların risk gruplarında enfeksiyon gelişmesine ve ağır enfeksiyona karşı koruyuculuğu Omicron döneminde 2-5 ay içinde zayıflamaktadır. Bu nedenle dördüncü dozun uygulanması gündeme gelmiştir. Dördüncü doz ikinci hatırlatma dozu mRNA aşısı uygulaması, ABD verilerine göre, 50 yaş üstü bireylerde ölüm riskini hiç aşılanmayanlara göre 42 kat, üçüncü doz uygulanmış olanlara göre 4 kat azaltmaktadır. Aynı yaş grubunda enfeksiyon riskini hiç aşılanmayanlara göre yüzde 73, üçüncü doz uygulanmış olanlara göre yüzde 18 azaltmaktadır. İsrail verilerine göre, 60 yaş üstü bireylerde üçüncü dozdan en az 4 ay sonra dördüncü doz uygulanması ağır hastalık riskini, üç doz uygulanmasına göre yüzde 64, ölüm riskini yüzde 78 azaltmaktadır. Bu bulgularla, özellikle 60 yaş üstü bireylerin üçüncü dozdan en az 4 ay sonra dördüncü doz aşılarını olmaları önerilmektedir."ÜÇÜNCÜ DOZDAN SONRA, ÖZELLİKLE OMİCRON'UN BASKIN VARYANT OLDUĞU SON ALTI AY İÇİNDE COVİD-19 GEÇİRENLERDE DÖRDÜNCÜ DOZUN ETKİSİNİN SINIRLI OLMASI BEKLENMEKTEDİR"60 yaşından genç ama tam kontrol altında olmayan kronik hastalığı olan ve bağışıklığı zayıf bireylerinde, ağır enfeksiyon ve ölüm riskinin yüksek olması nedeniyle, dördüncü doz olmaları gereklidir. Bu nedenlerle, tanımlanan risk gruplarının dördüncü dozu olmaları kesinlikle gerekli iken, görece genç, kronik hastalığı olmayan, bağışıklığı etkileyen bir durumu olmayan bireyler için üç doz muhtemelen yeterli olacaktır. Benzer şekilde, üçüncü dozdan sonra, özellikle Omicron'un baskın varyant olduğu son altı ay içinde Covid-19 geçirenlerde dördüncü dozun etkisinin sınırlı olması beklenmektedir." Kaynak ANKA Omicron, Sinovac, mRNA, Güncel, Son Dakika Son Dakika › Güncel › Türk Toraks Derneği 'Omicron'un Ba. 4 ve Ba. 5 Alt Varyantlarına Karşı İkinci Hatırlatma Dozlarının Yapılması Gerekiyor' - Son Dakika Bu haber ANKA tarafından hazırlanmış olup habere tarafından hiçbir editöryal müdahalede bulunulmamıştır. ANKA tarafından hazırlanan bütün haberler sitemizde hazırlandığı şekliyle otomatik servis edilmektedir. Bu nedenle haberin hukuki muhatabı ANKA kurumudur. Son Dakika

1 yaş üstü hiç aşılanmamış